Chặn đầu cơ bất động sản: Đất đai không thể tiếp tục bị thổi giá vô tội vạ

Ngày 26/6, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp sơ kết tình hình 3 năm thực hiện Nghị quyết số 18, 1 năm thi hành Luật Đất đai và nhiệm vụ, giải pháp, sửa đổi Luật Đất đai 2024.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà: Luật Đất đai không thể chỉ là luật chuyên ngành, mà phải là luật gốc, nền tảng cho mọi hoạt động kinh tế - xã hội. Ảnh: VGP.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai còn thiếu đồng bộ, gây khó khăn trong tổ chức thực thi, nhất là giai đoạn chuyển tiếp. Quy định về thu hồi đất còn bất cập, khi phân biệt giữa dự án công và tư, nhiều dự án "treo" do không đạt thỏa thuận về đất đai.

Chưa kể, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thiếu linh hoạt, gây khiếu kiện, phát sinh chi phí cho Nhà nước và nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, việc định giá đất cũng bất cập khi mức do Nhà nước quyết định chưa sát thực tế thị trường, thiếu tham chiếu dữ liệu tư vấn độc lập. Một số hành vi "thổi giá đất" thông qua giao dịch ảo làm méo mó thị trường, gây khó khăn cho quản lý nhà nước.

Phó trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Duy Hưng chỉ ra cơ chế đấu giá chưa kiểm soát được giá đất, thủ tục hành chính vẫn rườm rà, gây chậm trễ.

Còn theo GS.TS Hoàng Văn Cường, nguyên Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân, Nhà nước cần tập trung xây dựng thể chế về thuế, phí, đồng thời phân định rạch ròi cơ chế đấu thầu - đấu giá và trao thêm quyền cho địa phương để khơi thông nguồn lực.

Toàn cảnh buổi họp. Ảnh: VGP

Chính vì vậy, cho ý kiến về một số nội dung cụ thể cần xem xét, sửa đổi trong Luật Đất đai 2024, Phó Thủ tướng yêu cầu cần phân biệt rõ các trường hợp được thỏa thuận và trường hợp Nhà nước bắt buộc thu hồi. Việc đấu giá, đấu thầu cũng cần xác định rành mạch: đất có hạ tầng, quy hoạch cụ thể thì đấu giá; còn đất cho các mục tiêu xã hội, như phát triển đô thị, nhà ở xã hội, giáo dục, y tế... thì nên áp dụng đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư có hiệu quả xã hội cao nhất.

Chính sách cho thuê đất cần điều chỉnh lại tư duy, "không thể chỉ nhìn vào nguồn thu trước mắt, mà phải tính đến giá trị gia tăng và lợi ích lâu dài của dự án".

Luật cũng cần làm rõ trường hợp nào được thuê đất, trường hợp nào phải định giá, đấu giá, và trường hợp nào cần ưu tiên vì lợi ích xã hội. Phó Thủ tướng cho rằng, cần rà soát chính sách thuế, đặc biệt với đất bỏ hoang, sử dụng không hiệu quả để áp dụng thuế lũy tiến, tuy nhiên, cần tránh mâu thuẫn với chủ trương tích tụ ruộng đất trong nông nghiệp.

Chặn đầu cơ bất động sản: Đất đai không thể tiếp tục bị thổi giá vô tội vạ. Ảnh: Hạnh Phúc

Chính phủ đang nghiên cứu đánh thuế đất hoang hóa, các dự án bất động sản, nhà ở chậm triển khai để ngăn ngừa hành vi đầu cơ, thổi giá đất. Giải pháp này được đưa ra trong bối cảnh thị trường bất động sản còn nhiều hạn chế như thiếu nguồn cung, giá tăng cao so với thu nhập người dân, khả năng tiếp cận nhà ở còn thấp.

Bên cạnh thuế hoang hóa tài sản, Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu phương án tính thuế 20% trên lãi chuyển nhượng nhà đất, thuế bất động sản thứ hai hoặc theo thời gian sở hữu tài sản...

Về lĩnh vực quản lý thị trường đất đai, Phó Thủ tướng cho rằng cần phân định rõ thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Trong đó, thị trường đất đai sơ cấp là nơi Nhà nước quản lý, điều tiết bằng chính sách, quy định pháp luật qua các hình thức giao, cho thuê đất, đấu giá hoặc thu hồi để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích công.

Ngược lại, khi đất đai đã chuyển sang lưu thông trên thị trường, tức thị trường thứ cấp, thì nên để vận hành theo cơ chế thị trường và quản lý bằng quy hoạch về mục tiêu sử dụng đất, định hướng phát triển không gian và hạ tầng.

Phó Thủ tướng khẳng định đất đai là không gian nền tảng cho mọi hoạt động kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh. Do đó, Luật Đất đai cần được xác định là luật gốc, từ đó đảm bảo tính thống nhất với các luật: Xây dựng, Nhà ở, Kinh doanh bất động sản.