Ngân hàng Nhà nước vừa tổ chức tọa đàm về việc thành lập Sàn Giao dịch vàng Quốc gia vào ngày 15/10. Theo đó, cơ quan này đưa ra lộ trình xây dựng sàn giao dịch vàng qua ba giai đoạn. Điều này có ý nghĩa đặc biệt, trong đó hy vọng có thể chuyển hóa hiệu quả nguồn lực dự trữ vào phục vụ sản xuất, phát triển kinh tế.
Từ lãng phí vốn và gây khó cho quản lý
Ở Việt Nam, quan niệm trong dân từ lâu, vàng được xem như một loại tài sản trú ẩn an toàn. Người dân có thói quen tích trữ vàng dưới dạng miếng, trang sức cất giữ tại nhà, thay vì đầu tư vào sản xuất, kinh doanh. Khi tình bất ổn, tâm lý tích trữ vàng trong dân càng gia tăng rõ rệt. Vốn trong lưu thông bị rút khỏi kích cầu đầu tư, sản xuất. Rủi ro đồng tiền mất giá cao hơn do người dân trú ẩn vào vàng khi lạm phát hoặc biến động tỷ giá. Nguồn lực tài chính quốc gia bị lãng phí, trong khi nhu cầu phát triển kinh tế rất lớn.
Giá vàng tăng cao, tâm lý tích trữ, găm vàng, giao dịch chui càng tăng thời gian gần đây.
Hiện nay, tại Việt Nam chưa có một sàn giao dịch vàng tập trung, chính thức và trực tiếp do Nhà nước quản lý. Giao dịch vàng diễn ra rải rác qua các doanh nghiệp kinh doanh vàng, tiệm vàng, ngân hàng… Điều này dẫn đến, giá mua, bán vàng bị phóng đại, thổi phồng do tâm lý tích trữ, đầu cơ. Dòng chảy vàng giữa các đơn vị và người dân không theo dõi được dẫn đến giao dịch vàng trái phép gia tăng. Không có số liệu tổng hợp, khiến các cơ quan quản lý nhà nước khó đánh giá cung, cầu, xu hướng thị trường vàng để đưa ra chính sách phù hợp.
Tại buổi tọa đàm ngày 15/10, Ngân hàng Nhà nước cho biết, đang nghiên cứu lộ trình thành lập sàn giao dịch vàng Quốc gia theo ba giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất, sàn vàng chỉ cho phép giao dịch vàng vật chất nguyên liệu đủ tiêu chuẩn, giao nhận nội địa, sàn chưa kết nối Quốc tế. Mục tiêu nhằm minh bạch đường vào của vàng nhập khẩu, kiểm soát đầu vào của vàng.
Giai đoạn thứ hai, giao dịch vàng nguyên liệu và vàng miếng, mục đích thêm thanh khoản, người dân và doanh nghiệp tiếp cận vàng miếng như hàng hóa. Giai đoạn ba, toàn bộ vàng lưu thông trong dân, chứng chỉ vàng, công cụ phái sinh. Cho phép giao dịch vàng đang lưu thông, giao dịch tài khoản, hợp đồng tương lai/phái sinh trên vàng. Mục tiêu, huy động vàng từ dân, chuyển hóa tài sản vàng thành vốn sản xuất.
Huy động nguồn lực trong dân phục vụ phát triển
Sàn giao dịch vàng Quốc gia được các chuyên gia đánh giá là sẽ trở thành điểm cân bằng giá chuẩn, thu hút các giao dịch về trung tâm. Hạn chế chênh lệch giữa các cửa hàng vàng nhỏ lẻ, chênh lệnh thị trường trong nước và quốc tế. Nhờ vậy, giá cả sẽ được xác định rõ hơn trên cơ sở cung và cầu thật, giảm tình trạng “găm vàng, thổi giá” trong giờ cao điểm.
Sàn giao dịch Vàng quốc gia được thành lập sớm xóa bỏ những bất cập hiện nay trong thị trường vàng.
Khi mọi giao dịch vàng đều phải qua sàn, Nhà nước có thể kiểm soát chặt chẽ khối lượng nhập khẩu và chi phối ngoại tệ cho vàng, từ đó giảm áp lực lên tỷ giá và cán cân thanh toán quốc tế. Một khi vàng lưu thông tự do, người dân sẽ thấy có lợi hơn khi bán vàng để chuyển thành vốn đầu tư hoặc gửi ngân hàng, thay vì giữ tại nhà. Điều này giúp “giải phóng” nguồn lực tài sản đang ngủ yên, đưa dòng vốn vào sản xuất, kinh doanh, kích thích tăng trưởng.
Trước khi có sàn, nhiều giao dịch vàng vẫn diễn ra ngoài luồng, không kê khai thuế, dễ bị rủi ro, giả mạo. Khi sàn vận hành, phần lớn giao dịch sẽ được đưa vào hệ thống kiểm soát, giúp minh bạch hóa thị trường, tăng thu cho ngân sách và giảm các hành vi trốn thuế, giả mạo. Ngoài ra, dữ liệu giao dịch từ sàn vàng sẽ là nguồn thông tin quan trọng cho việc phân tích cung và cầu, định hướng chính sách lãi suất, tỷ giá, quản lý tiền tệ.
Khi nền tảng giao dịch vật chất ổn định, sàn có thể phát triển các sản phẩm vàng tài khoản, chứng chỉ vàng, hợp đồng tương lai, phái sinh vàng… Điều này không chỉ mở rộng lựa chọn đầu tư cho nhà đầu tư mà còn làm thị trường tài chính đa dạng hơn và hiện đại hơn.
Việc có sàn giao dịch vàng quốc gia là một bước tiến trong việc hoàn thiện hạ tầng thị trường tài chính. Nó đóng vai trò như một công cụ quản lý chiến lược, tăng uy tín trong mắt quốc tế, tạo tiền đề để Việt Nam tham gia sâu hơn vào các thị trường tài sản toàn cầu. Nếu được triển khai đúng lộ trình, sàn giao dịch vàng sẽ mang lại lợi ích to lớn cho nền kinh tế, giúp ổn định thị trường, gia tăng hiệu quả quản lý tài chính, thúc đẩy chuyển hóa vàng từ “hàng hóa tích trữ” thành vốn phát triển.
Ngày 26/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng có hiệu lực từ ngày 10/10/2025. Một trong những thay đổi đáng chú ý là Nghị định bãi bỏ khoản 3, Điều 4, Nghị định 24/2012, theo đó Nhà nước không còn độc quyền sản xuất vàng miếng, nhập khẩu nguyên liệu vàng để sản xuất vàng miếng và xuất khẩu vàng nguyên liệu. Ngoài ra, Nghị định cũng quy định, doanh nghiệp muốn sản xuất vàng miếng cần có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng. Ngân hàng thương mại nếu muốn sản xuất vàng miếng cần có vốn điều lệ tối thiểu 50.000 tỷ đồng.
