AI đang ở “mùa xuân” thứ năm
Trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đã bùng nổ và trở thành một trong những công nghệ có sức ảnh hưởng sâu rộng nhất, thay đổi cách thức hoạt động của nhiều ngành công nghiệp. Đặc biệt, lĩnh vực tài chính, ngân hàng đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ nhờ vào các ứng dụng AI.
Chia sẻ tại buổi trò chuyện với chủ đề “AI & Tương lai nghề nghiệp đối với sinh viên” tại Trường Đại học Kinh tế - Luật, ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) cho biết, các ngân hàng tại Việt Nam đang ứng dụng AI trong nhiều lĩnh vực, với nguyên tắc chung là máy móc hoặc AI sẽ làm các công việc lặp lại còn con người sẽ đảm nhiệm các công việc đòi hỏi tư duy và trải nghiệm độc đáo.
Một trong những ứng dụng AI sớm nhất trong ngân hàng là hệ thống eKYC (Hệ thống thị giác máy tính) để định danh khách hàng. AI cũng giúp cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng trên ngân hàng số và phát triển các chatbot hỗ trợ khách hàng.
Riêng tại ACB, AI đã được triển khai hiệu quả trong nhiều hoạt động của ngân hàng, từ phê duyệt tín dụng đến phân tích dữ liệu,… Ông Từ Tiến Phát cho biết, tại ACB, việc ứng dụng AI để phê duyệt tín dụng tự động giúp rút ngắn thời gian phê duyệt từ 10 ngày xuống còn chỉ 5 - 10 phút. Hiện tại, khoảng 60% hồ sơ tín dụng tại ACB được phê duyệt tự động dựa trên các tiêu chí được định sẵn (rule-based). Ngân hàng cũng đang áp dụng mô hình AI cho các khoản vay mua nhà và sắp tới là ô tô, với khả năng phân tích tổng hợp tất cả dữ liệu liên quan.
Chia sẻ thêm về vấn đề này, bà Chu Hồng Hạnh, Giám đốc sáng tạo của ACB nhận định, AI đã thay đổi toàn diện cách thức ngân hàng hoạt động và cách nhân viên làm việc.
“Cách đây 6 năm, thị trường ngân hàng nói riêng và gần như tất cả tập đoàn tài chính nói chung đều chưa nói đến AI. Thời điểm đó, các doanh nghiệp này mới chỉ đang dừng ở mức ứng dụng Super App, Mobile App và chưa ai nhìn nhận AI như một thực thể sẽ mang lại giá trị cao cho nền kinh tế. Tuy nhiên, chỉ 1, 2 năm sau đó, trong giai đoạn Covid, AI bùng nổ và tăng trưởng vượt bậc và đến nay, AI đã thay đổi toàn diện từ cách thức ngân hàng hoạt động cho đến cách thức nhân viên ngân hàng hoạt động và thích ứng với công việc của mình”, bà Hạnh cho biết.
Giám đốc sáng tạo của ACB cũng cho rằng, với tốc độ tăng trưởng hiện tại, AI sẽ trở thành một trong những “vũ khí” chủ lực cho bất kỳ ngân hàng nào muốn nâng cao vị thế mạnh cạnh tranh của mình.
Trước những lo ngại rằng AI có thể rơi vào “mùa đông” hay trở thành một “bong bóng” công nghệ như nhiều xu hướng trước đây, bà Chu Hồng Hạnh nhận định khả năng này khó xảy ra, nhất là khi các doanh nghiệp, ngân hàng hiện nay không còn đầu tư ồ ạt theo phong trào mà chuyển sang tập trung nghiên cứu chiều sâu để tạo ra những ứng dụng AI mang giá trị thực tiễn, đem lại lợi ích rõ ràng hơn.
“AI đã đi qua khoảng bốn ‘mùa xuân’ và năm ‘mùa đông’, và hiện đang bước vào ‘mùa xuân’ thứ năm. Điểm khác biệt của giai đoạn này là thay vì đầu tư dàn trải, xu hướng phát triển của AI đang thiên về chiều sâu, hướng tới những ứng dụng thực sự hữu ích và có khả năng tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp, ngân hàng. Điều này không chỉ giúp AI phát triển một cách rộng mở cả về khối lượng và chất lượng mà còn củng cố kỳ vọng đầu tư trên phạm vi toàn cầu”, bà Hạnh nhấn mạnh.
Liệu AI có thể thay thế con người?
Tuy nhiên, song hành với sự bùng nổ của AI là những lo ngại về nguy cơ công nghệ này “cướp” đi việc làm của người lao động. Thực tế đã cho thấy xu hướng này đang diễn ra rõ rệt trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, nhiều ngân hàng đã cắt giảm hàng nghìn nhân sự, một phần do điều chỉnh chiến lược kinh doanh, nhưng phần quan trọng hơn đến từ tác động ngày càng rõ nét của AI.
Liên quan đến vấn đề này, ông Từ Tiến Phát khẳng định AI không cướp việc làm của người lao động. Nói chính xác hơn, những người lao động có năng lực về AI sẽ thay thế những nhân sự không biết sử dụng AI hoặc không biết ứng dụng AI vào trong công việc của mình.
“Thời gian gần đây nhiều ngân hàng có xu hướng cắt giảm nhân sự. Có những ngân hàng cắt giảm đến vài trăm, vài nghìn lao động. Tại ACB, ngân hàng không có quan điểm hay đưa ra tuyên bố sẽ cắt giảm về nhân sự nhưng chúng tôi sẽ tái đào tạo nhân viên để làm sao cho họ biết ứng dụng AI vào trong công việc của mình”, Tổng Giám đốc ACB cho hay.
Bên cạnh đó, ông cũng khẳng định AI có thể thay thế một số công việc nhưng không thể thay thế tất cả về cảm xúc, sáng tạo, tư duy phản biện và các kỹ năng khác. “AI sẽ không lấy mất công việc của chúng ta nếu chúng ta chủ động học hỏi, nâng cấp bản thân”, ông Phát khẳng định.
Trong khi đó, theo bà Chu Hồng Hạnh, bên cạnh năng lực về công nghệ hoặc AI, có bốn yếu tố cực kỳ quan trọng mà các bạn trẻ nói riêng và người lao động nói chung cần trang bị để nổi bật, đặc biệt trong các môi trường làm việc hàng đầu.
Đầu tiên là tư duy hệ thống. Yếu tố này giúp một người có cái nhìn đa chiều về nhiều khía cạnh khác nhau, từ đó có khả năng đưa ra quyết định tốt hơn đáng kể so với người có góc nhìn hẹp. Theo bà Hạnh, việc chỉ nhìn vào một yếu tố có thể dẫn đến đánh giá sai lệch, nhưng khi có cái nhìn đa chiều, các yếu tố liên kết với nhau sẽ giúp đưa ra quyết định chính xác và hiệu quả hơn.
Tiếp đến là chuyên môn. Chuyên môn giúp xác định đâu là đúng, đâu là sai, đâu là điểm hợp lý và đâu là yếu tố quan trọng cần tập trung vào. “Nếu một người không có kiến thức về luật, khi yêu cầu AI đọc văn bản luật, họ sẽ dễ dàng bị AI dẫn dắt hoàn toàn. Ngược lại, nếu có chuyên môn, người dùng có thể định hướng AI để đạt được kết quả chính xác hơn và không bị dẫn dắt sai hướng”, bà Hạnh lấy ví dụ.
Ngoài ra các bạn trẻ cũng cần có tư duy phản biện, luôn đặt câu hỏi “điều này có đúng hay không” và không bao giờ phụ thuộc hoàn toàn vào một công cụ. Điều này cũng tương tự như cách các chuyên gia sử dụng nhiều loại AI khác nhau, chẳng hạn như NotebookLM, GPT, Cloudy,… để phản biện lẫn nhau. Sự phối hợp và tư duy phản biện này giúp tạo ra sản phẩm đa chiều và hoàn thiện hơn.
Cuối cùng, bà Hạnh nhấn mạnh, tư duy học hỏi không ngừng là yếu tố quan trọng. Những người liên tục học hỏi, cập nhật, thay đổi và không chịu nằm yên ở một vùng hay vị trí sẽ được nhà tuyển dụng rất yêu thích. “Một sinh viên vừa học chuyên ngành kinh tế luật, lại học thêm về khoa học công nghệ và có kiến thức về tài chính sẽ rất có giá trị trong mắt nhà tuyển dụng, giống như việc kết hợp nhiều AI cùng một lúc”, bà cho hay.
