Vươn lên thành trung tâm chiến lược ngành bán dẫn khu vực
Bà Linda Tan - Chủ tịch Hiệp hội Bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA) nhận định: Chúng ta đang sống trong một giai đoạn chuyển đổi sâu sắc – thời kỳ đòi hỏi huy động sức mạnh của nhiều khu vực và lực lượng để cùng xây dựng một hệ sinh thái bán dẫn kiên cường, bao trùm hơn.
Bối cảnh thế giới hiện nay không còn phụ thuộc vào một trung tâm quyền lực duy nhất. Quyền lực được phân bổ đa cực, tạo ra những thách thức chưa từng có. Các quốc gia và doanh nghiệp buộc phải thích ứng với một môi trường đan xen lợi ích phức tạp và cán cân quyền lực luôn thay đổi. Để thành công, cần tăng cường chủ nghĩa đa phương, xây dựng sức chống chịu tốt hơn, thúc đẩy tính bao trùm, mở rộng quan hệ đối tác, cập nhật luật lệ – chính sách toàn cầu và tăng cường đối thoại song phương.
Ngành bán dẫn toàn cầu đang đối diện nhiều thách thức mới: xung đột lợi ích quốc gia, thuế quan phức tạp, chuỗi cung ứng phân mảnh, thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và yêu cầu cấp bách về tiêu chuẩn toàn cầu trong an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu, cũng như đóng gói bán dẫn tiên tiến. Những yếu tố này gia tăng tính phức tạp và bất định, nhưng đồng thời thúc đẩy hợp tác sâu hơn, giảm rào cản thương mại và khuyến khích dòng chảy đổi mới.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam không còn chỉ là “người chơi mới nổi” mà đang vươn lên thành trung tâm chiến lược về tăng trưởng và đổi mới bán dẫn. Từ nay đến năm 2027, ngành bán dẫn Việt Nam dự kiến tăng trưởng bình quân 11,6%/năm, đạt hơn 31 tỷ USD. Việt Nam hiện sở hữu ngành thiết kế vi mạch năng động và nhanh chóng trở thành mắt xích quan trọng trong lĩnh vực lắp ráp, kiểm định và đóng gói bán dẫn (ATP).
Hiện Việt Nam chiếm khoảng 1% năng lực ATP toàn cầu và được kỳ vọng đạt 8 – 9% vào năm 2030. Chiến lược phát triển bán dẫn Việt Nam, công bố năm 2024 với lộ trình đến năm 2050, thể hiện tầm nhìn dài hạn. Nhiều doanh nghiệp trong nước như Viettel, FPT, CMC, Vingroup… đang chủ động tham gia.
Tại Đà Nẵng, phòng thí nghiệm VSAP được thành lập nhằm củng cố vị thế Việt Nam trong lĩnh vực ATP. Đầu năm nay, Việt Nam cũng phê duyệt nhà máy bán dẫn đầu tiên với vốn đầu tư 5 triệu USD, dự kiến hoàn thành trước năm 2030.
“Cùng với các cam kết hợp tác quốc tế mới, những động thái này khẳng định Việt Nam đã sẵn sàng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu”, bà Linda Tan nhận mạnh.
Cơ hội lớn cho Việt Nam
Theo tiến sĩ Tatsuru Maida - Quản lý nghiên cứu Viện Khoa học và Công nghệ Công nghiệp Quốc gia Nhật Bản (AIST), sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra khoảng cách lớn giữa nhu cầu tính toán và năng lực phần cứng hiện có. Ngành bán dẫn buộc phải đổi mới mạnh mẽ về thiết kế thiết bị và hệ thống, tối ưu cho các ứng dụng như ô tô tự lái, truyền thông, robot và chip AI.
Nhật Bản hiện giữ vị thế hàng đầu về vật liệu và thiết bị sản xuất bán dẫn với các tập đoàn như Sony (cảm biến hình ảnh) và Kioxia (bộ nhớ flash). Quốc gia này mong muốn tăng cường hợp tác với các đối tác quốc tế, trong đó có Việt Nam, nhằm mở rộng năng lực sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh và bảo đảm chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.
TS. Lê Thái Hà, Giám đốc điều hành Quỹ VinFuture, cho rằng bán dẫn và quang tử là hai công nghệ lõi, tạo nền tảng cho chuyển đổi số và Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư – từ trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, truyền thông tốc độ cao đến sản xuất thông minh. Những lĩnh vực này đang định hình hạ tầng số và tương lai phát triển kinh tế – xã hội toàn cầu.
Việt Nam sở hữu nhiều lợi thế để tham gia chủ động vào tiến trình này: lực lượng lao động trẻ, năng động, cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và quan hệ hợp tác ngày càng sâu rộng với các đối tác quốc tế.
“Chúng tôi tin rằng Việt Nam không chỉ có thể trở thành mắt xích quan trọng mà còn là động lực của chuỗi giá trị bán dẫn khu vực và toàn cầu. Thông qua đổi mới sáng tạo, VinFuture mong muốn cung cấp một nền tảng giá trị – nơi các nhà khoa học, chuyên gia hàng đầu thế giới gặp gỡ các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp Việt Nam. Sự giao lưu này sẽ khơi nguồn ý tưởng mới, thúc đẩy chuyển giao tri thức và mở ra nhiều cơ hội hợp tác chiến lược,” bà nói thêm.
TS. Nguyễn Thị Bích Yến - chuyên gia Viện Kỹ thuật điện và điện tử Hoa Kỳ, Chuyên gia cao cấp của SOITEC (Hoa Kỳ) cũng nhấn mạnh, Đà Nẵng nói riêng và Việt Nam nói chung cần chú trọng đào tạo nhân lực trong lĩnh vực đóng gói tiên tiến và tích hợp quang tử.
Theo bà Yến, Đà Nẵng có nhiều trường đại học cùng lực lượng trẻ năng động; nếu tận dụng tốt lợi thế này, thành phố sẽ có nhiều cơ hội hiện thực hóa giấc mơ vi mạch bán dẫn. Đồng thời, cần có cơ chế ưu tiên thu hút các doanh nghiệp lớn đến đầu tư, mở rộng mạng lưới cho hệ sinh thái bán dẫn.
