Phụ thuộc chip nước ngoài: Việt Nam đối mặt nguy cơ an ninh dữ liệu

Chip – nền móng của cuộc cách mạng số

Ông Trần Kim Chung – Chủ tịch HĐQT CT Group – nhấn mạnh, chip bán dẫn đã trở thành nền tảng cho mọi lĩnh vực: từ điện thoại thông minh, máy tính, trí tuệ nhân tạo, 5G, 6G cho tới vũ khí quân sự chính xác cao. Việc làm chủ công nghệ thiết kế và sản xuất chip không còn là câu chuyện khoa học – công nghệ đơn thuần, mà đã trở thành yêu cầu cấp bách về an ninh quốc gia.

Theo ông, quá trình phát triển một con chip mất ít nhất 2 năm với nhiều khâu phức tạp. Nếu Việt Nam bắt đầu ngay hôm nay, đến 2027 mới có thể đưa ra thị trường những sản phẩm đầu tiên. Điều này đồng nghĩa, bất kỳ sự chậm trễ nào cũng sẽ khiến đất nước tụt hậu trong cuộc đua toàn cầu.

CT Group đề xuất tập trung vào dưới 10 loại chip trọng yếu như chip vi xử lý MCU, chip AI, chip IoT, chip viễn thông và vệ tinh. Đây là những lĩnh vực gắn liền trực tiếp với quốc phòng – an ninh và nhu cầu dân sinh, đồng thời tạo nền tảng để Việt Nam bước ra thị trường quốc tế.

Khi công nghệ gắn với an ninh quốc gia

Đại tá, TS. Lê Hải Triều (Cục Công nghiệp An ninh – Bộ Công an) chỉ rõ, dù một số doanh nghiệp Việt Nam đã làm chủ thiết kế vi mạch, song khâu sản xuất vẫn phải phụ thuộc nước ngoài, mang lại rủi ro kép: chi phí cao và nguy cơ lộ lọt dữ liệu.

Ông nhấn mạnh, việc “mất tự chủ” đồng nghĩa với nguy cơ trực tiếp đến an ninh quốc gia. Do đó, thay vì dàn trải, Việt Nam nên tập trung vào những dòng chip có tính ứng dụng lâu dài như chip căn cước, hộ chiếu điện tử – vốn đang chiếm đến 95% thị phần toàn cầu và còn được sử dụng ít nhất 20 – 25 năm tới.

Song song, Bộ Công an cũng đang triển khai đề án nghiên cứu, phát triển công nghệ bán dẫn phục vụ quốc phòng, dự kiến trình Chính phủ trong năm 2025.

Cuộc đua địa chính trị về bán dẫn

PGS. TS. Thái Truyển Đại Chấn (Hội đồng khoa học CT Group) phân tích, cuộc đua chip bán dẫn giữa các cường quốc hiện nay không chỉ dừng ở thương mại, mà đã trở thành “cuộc chiến địa chính trị”. Quốc gia nào kiểm soát được chip, quốc gia đó sẽ nắm lợi thế vượt trội về sức mạnh công nghệ, kinh tế và quân sự.

Thực tế cho thấy, chỉ một biến động nhỏ trong chuỗi cung ứng – như dịch Covid-19 hay căng thẳng Mỹ - Trung – cũng đủ khiến hàng loạt ngành sản xuất toàn cầu rơi vào khủng hoảng. Với Việt Nam, sự phụ thuộc này đồng nghĩa GDP, việc làm, thậm chí an ninh quốc phòng có thể bị tác động ngay lập tức.

Nguy hiểm hơn, các mạch nhập khẩu có thể bị cài “lỗ hổng bảo mật” (backdoor), tạo điều kiện cho tấn công mạng và xâm nhập dữ liệu quốc gia.

Lối đi nào cho Việt Nam?

Theo các chuyên gia, Việt Nam khó có thể cạnh tranh trực tiếp trong phân khúc bán dẫn siêu tiên tiến vốn đòi hỏi hàng chục tỷ USD và nhiều thập kỷ tích lũy công nghệ. Tuy nhiên, vẫn có “cửa sáng” nếu tập trung vào những phân khúc phù hợp:

• Chip IoT, cảm biến, vi mạch công suất thấp – trung bình: phục vụ thiết bị thông minh và hạ tầng 6G.

• Chip an ninh, định danh số, UAV, quốc phòng: phù hợp với thế mạnh an ninh mạng và công nghệ quốc phòng của Việt Nam.

• Vi mạch năng lượng và xe điện: như bộ quản lý pin, điều khiển động cơ, gắn liền định hướng phát triển công nghiệp xanh.

Đây là những thị trường có tiềm năng lớn, phù hợp năng lực hiện tại và có khả năng đưa Việt Nam trở thành trung tâm bán dẫn mới tại Đông Nam Á.

Hợp tác đào tạo – bước đi chiến lược

Trong hội thảo, CT Group và Đại học Quốc gia Hà Nội đã ký kết thỏa thuận hợp tác chiến lược, bao gồm: đào tạo nhân lực, nghiên cứu khoa học, cấp học bổng và tạo cơ hội việc làm cho sinh viên. Đây là một bước đi quan trọng nhằm gắn kết doanh nghiệp với trường đại học, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành bán dẫn.

Trần Linh (t/h)