Theo đó, ngày 31/7/2025, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành Thông tư 21/2025/TT-NHNN quy định xếp hạng tín nhiệm tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, thông tư có hiệu lực kể từ ngày 1/11/2025. Các tiêu chí để NHNN đánh giá xếp hạng bao gồm: Vốn, chất lượng tài sản, quản trị điều hành, kết quả hoạt động kinh doanh, khả năng thanh khoản, mức độ nhạy cảm với rủi ro thị trường.
Việc các tổ chức tín dụng được xếp hạng hàng năm theo quy định, có ý nghĩa lớn trong quản lý nhà nước, an ninh ngân hàng.
Để có cơ sở đánh giá, NHNN phân ra các tiêu chí nhỏ. Ví dụ, đối với vốn của TCTD được đánh giá, cho điểm theo các nhóm chỉ tiêu chí định lượng (Tỷ lệ an toàn vốn; Tỷ lệ an toàn vốn cấp 1); Nhóm chỉ tiêu định tính (Tuân thủ tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định; Tuân thủ các quy định pháp luật về giá trị thực của vốn điều lệ, vốn được cấp; Tuân thủ các quy định pháp luật về đánh giá nội bộ về mức đủ vốn…).
Hay tiêu chí khả năng thanh khoản, NHNN đánh giá, cho điểm theo các nhóm chỉ tiêu định lượng: (Tỷ lệ tài sản có tính thanh khoản cao bình quân so với tổng tài sản bình quân; Tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung và dài hạn; Tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi; Tỷ lệ tiền gửi của khách hàng có số dư tiền gửi lớn so với tổng tiền gửi). Nhóm chỉ tiêu định tính (Tuân thủ các quy định pháp luật về tỷ lệ khả năng chi trả, tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung hạn và dài hạn, tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi).
Tại Điều 13, Thông tư nêu: “Điểm của từng chỉ tiêu định lượng tại 06 tiêu chí xếp hạng được tính theo các mức điểm 1, 2, 3, 4 hoặc 5; điểm của nhóm chỉ tiêu định lượng được tính theo các mức điểm từ 1 đến 5; trong đó mức điểm 5 là tốt nhất và mức điểm 1 là kém nhất. Như vậy, dựa trên mức độ các thang điểm, cơ quan quản lý nhà nước biết mức độ hoạt động của tổ chức tín dụng có đạt đủ độ tin cậy với khách hàng hay không? Tình hình hoạt động của tổ chức tín dụng có nằm trong mức an toàn trong hệ thống ngân hàng hay không. Dựa trên các chỉ số đó, NHNN có phương án điều hành và hiệu quả. Đối với các nhà đầu tư, căn cứ vào chỉ số điểm mà đặt lòng tin trong việc sử dụng dịch vụ hoặc ra quyết định đầu tư.
Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 có hiệu lực từ 1/7/2024, với các quy định về can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt. Thông tư 21/2025 được xem như một “bước ngoặt” vì nó nâng cấp hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc xếp hạng tổ chức tín dụng. Thông tư 21 đã cập nhật phạm vi áp dụng, loại trừ rõ hơn các tổ chức tín dụng đang được can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt. Vì vậy, Thông tư 21 vừa là khắc phục các kẽ hở trước kia, từ đó mở ra giai đoạn mới trong quản lý giám sát hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Khi TCTD bị xếp hạng theo hệ thống rõ ràng hơn thì cơ quan quản lý có công cụ tốt hơn để phát hiện sớm rủi ro: vốn yếu, nợ xấu tăng, thanh khoản căng, tập trung tín dụng lớn… Việc này giúp giảm nguy cơ ngân hàng “âm vốn”, thiếu thanh khoản đột ngột, hay “đổ vỡ” lan tỏa, điều có thể ảnh hưởng tới toàn hệ thống và từ đó ảnh hưởng tới ổn định tiền tệ.
Các TCTD bị xếp hạng tín nhiệm không phải công khai, nhưng dưới sự giám sát chặt chẽ của NHNN.
Khi tổ chức tín dụng bị xếp hạng thấp (như “D” hoặc “E”), cơ quan quản lý có thể đưa ra các biện pháp can thiệp, tái cấu trúc kịp thời, thay vì để hậu quả kéo dài. Vì Thông tư 21 đã liên kết chặt với luật can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt. Điều này tăng cường khả năng chống nguy cơ tác động hệ thống, từ việc một TCTD lớn gặp vấn đề có thể kéo theo “cú sốc” lòng tin, ảnh hưởng thanh khoản hệ thống, ảnh hưởng điều hành chính sách tiền tệ.
Cũng theo Thông tư, trước ngày 10/6 của năm liền kề sau năm xếp hạng, Cục Quản lý, Giám sát Tổ chức tín dụng phối hợp với Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực trình Thống đốc phê duyệt kết quả xếp hạng tín nhiệm. Trước ngày 30/6 của năm liền kề sau năm xếp hạng, Thống đốc phê duyệt kết quả. Sau khi Thống đốc phê duyệt, trong vòng 15 ngày kể từ ngày phê duyệt, kết quả xếp hạng được thông báo đến từng TCTD hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Thông tư 21 yêu cầu TCTD “không được tự ý công bố kết quả xếp hạng cho bên thứ ba” trừ trường hợp chi nhánh ngân hàng nước ngoài cung cấp cho ngân hàng mẹ với cam kết không công bố cho bên thứ ba. Như vậy, kết quả xếp hạng tín dụng là thông tin nội bộ giữa Ngân hàng Nhà nước và các Tổ chức tín dụng chứ không phải là công bố đại chúng bắt buộc trên báo chí hay website.
Việc xếp hạng các TCTD và chi nhánh ngân hàng nước ngoài đóng vai trò cốt lõi trong việc nâng cao minh bạch, quản trị rủi ro hệ thống ngân hàng, hỗ trợ ổn định tiền tệ và tạo cầu nối thông tin cho nhà đầu tư.
