Trong danh sách Thuế TP.HCM mới đây với tổng số nợ trên 25.000 tỷ đồng, bên cạnh các doanh nghiệp địa ốc lớn, hàng loạt chi nhánh ngân hàng thương mại đã bị "điểm tên" với các khoản nợ khác nhau.
Theo danh sách này, BIDV Chi nhánh Nam Kỳ Khởi Nghĩa có khoản nợ thuế hơn 1,1 tỷ đồng; Agribank cũng có nhiều chi nhánh nằm trong danh sách, ví dụ như trường hợp liên quan đến Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý nợ hơn 1,08 tỷ đồng.
Các ngân hàng thương mại cổ phần cũng không ngoại lệ. Chẳng hạn, MSB Chi nhánh TP.HCM nợ hơn 392 triệu đồng hay VietinBank Văn phòng đại diện TP.HCM cũng nợ gần 210 triệu đồng...
Đây là bằng chứng rõ ràng cho thấy mức độ ảnh hưởng trong xử lý nợ thuế phát sinh từ tài sản bảo đảm (TSBĐ) không chỉ giới hạn ở một vài chi nhánh đơn lẻ mà trải rộng trên nhiều ngân hàng lớn trong hệ thống.
Nợ thuế từ giao dịch tài sản
Khoản nợ này chủ yếu là thuế thu nhập cá nhân (TNCN) hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) phát sinh từ hoạt động chuyển nhượng quyền sử dụng đất, bất động sản và các tài sản khác đã được dùng làm tài sản đảm bảo (TSBĐ).
Giới phân tích tài chính cho rằng khoản thuế này không phải là nợ thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hay VAT trong hoạt động kinh doanh cốt lõi của ngân hàng.
Nút thắt nằm ở chỗ khi ngân hàng tiến hành thu hồi và bán TSBĐ theo hợp đồng thế chấp hoặc quy trình thi hành án, người chuyển nhượng tài sản (khách hàng nợ cũ) theo quy định là người có nghĩa vụ nộp thuế. Tuy nhiên, nhóm khách hàng này thường mất khả năng thanh toán hoặc cố tình chây ỳ, dẫn đến khoản thuế không được thanh toán kịp thời.
Việc cơ quan Thuế TP.HCM buộc phải liệt kê tên ngân hàng hoặc chi nhánh (với vai trò là bên thụ hưởng hoặc xử lý giao dịch) vào danh sách nợ thuế là biện pháp nghiệp vụ để áp lực thanh toán, nhằm giải quyết dứt điểm nghĩa vụ thuế trước khi tài sản được sang tên cho bên mua mới theo Luật Quản lý Thuế.
Gỡ nút thắt nợ thuế cách nào?
Sự việc này cho thấy những bất cập kéo dài trong quá trình xử lý nợ xấu, đặc biệt là sự thiếu đồng bộ giữa quy trình tín dụng (theo Nghị quyết 42/2017/QH14) và quy trình thuế.
Để giải quyết triệt để vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính để điều chỉnh, thống nhất các quy định pháp lý.
Cần ban hành hướng dẫn chi tiết nhằm làm rõ cơ chế tạm ứng, khấu trừ và hoàn trả khoản thuế phát sinh từ TSBĐ ngay tại thời điểm giao dịch, trước khi ngân hàng thu hồi vốn, phải đảm bảo khoản thuế được ưu tiên thanh toán dứt điểm.
Việc này không chỉ giúp minh bạch hóa trách nhiệm nộp thuế mà còn đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, hỗ trợ các tổ chức tín dụng làm sạch bảng cân đối kế toán một cách hiệu quả hơn.
