Thịt heo – ngành hàng chục tỷ USD được coi là “mỏ vàng” chưa khai phá hết tiềm năng – đang chứng kiến sự phân hóa gay gắt. Khi lợi nhuận ngày một tập trung vào tay những tập đoàn khổng lồ như CP, Masan MEATLife, Dabaco hay BAF, thì hàng triệu hộ chăn nuôi nhỏ lẻ lại ngày càng tụt hậu, bị gạt khỏi chuỗi giá trị bởi bài toán vốn, công nghệ và thị trường.

Thị trường thịt heo 10 tỷ USD: Cuộc chơi chỉ dành cho “ông lớn”

Việt Nam là quốc gia tiêu thụ thịt heo nhiều nhất Đông Nam Á, với mức bình quân 27,7 kg/người/năm (2023), xếp thứ hai toàn cầu, chỉ sau Trung Quốc. Giá trị thị trường thịt heo hiện nay ước tính khoảng 10 tỷ USD – bỏ xa thịt gia cầm (2,5 tỷ USD) và thịt chế biến (3 tỷ USD). Đây là một thị trường khổng lồ, giàu tiềm năng nhưng cũng đang chứng kiến sự phân hóa dữ dội.

Trong khi lĩnh vực thịt chế biến và sản phẩm giá trị gia tăng còn nhiều dư địa phát triển, thì lợi nhuận lại đang dồn về nhóm doanh nghiệp đầu ngành như CP, BAF, Dabaco, Masan MEATLife… Các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ – vốn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu ngành – đang ngày càng bị gạt ra ngoài cuộc chơi.

90% thịt heo không thương hiệu: Lỗ hổng lớn cho “cá mập” lấn sân

Thị trường hiện có tới 90% sản phẩm thịt heo không mang thương hiệu, chưa có doanh nghiệp nào chiếm lĩnh vị trí dẫn đầu tuyệt đối. Trong bối cảnh chuỗi giá trị còn manh mún, ngành thịt Việt Nam đang đối mặt hàng loạt thách thức: phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất thức ăn, thiếu giống chất lượng cao, hạ tầng giết mổ – chế biến yếu kém và dịch bệnh hoành hành.

Tuy nhiên, chính những bất cập này lại mở ra khoảng trống để các “ông lớn” bước vào – với mô hình chăn nuôi khép kín, kiểm soát toàn diện từ trang trại đến bàn ăn.

Theo dự báo, mảng thịt chế biến sẽ tăng trưởng mạnh trong những năm tới, chiếm tỷ trọng lớn hơn trong tổng lượng tiêu thụ. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp mở rộng biên lợi nhuận mà còn nâng sức cạnh tranh của thịt Việt trên bản đồ thực phẩm toàn cầu. USDA cũng dự đoán tiêu thụ thịt heo tại Việt Nam sẽ tăng 30% vào năm 2030 so với 2023, đạt sản lượng khoảng 3,8 triệu tấn vào năm 2025 nhờ cải thiện kiểm soát dịch tả châu Phi và mở rộng đàn lợn.

Tập đoàn lãi đậm, hộ nhỏ “ngáp gió”

Lợi nhuận quý I/2025 của nhiều doanh nghiệp trong ngành đã chứng minh một điều rõ ràng: lợi ích đang dồn về số ít những người chơi có hệ thống.

BAF Việt Nam ghi nhận doanh thu hơn 1.120 tỷ đồng, lợi nhuận ròng hơn 133,5 tỷ đồng – tăng 13% so với cùng kỳ. Biên lợi nhuận cải thiện mạnh nhờ giá heo cao và giá vốn giảm.

Dabaco lãi ròng 508 tỷ đồng – gấp gần 7 lần cùng kỳ năm ngoái, nhờ giá heo tăng và hoạt động tái đàn mạnh. Với hơn 46.000 con nái và sản lượng heo con hơn 1 triệu con/năm, Dabaco đang tận dụng triệt để quy mô và mô hình chăn nuôi 3F.

Masan MEATLife cũng phục hồi ấn tượng: doanh thu tăng 20%, lãi ròng đạt hơn 115 tỷ đồng sau khi lỗ 47 tỷ cùng kỳ năm ngoái.

CP Foods, với thị trường Việt Nam đóng góp đến 21% tổng doanh thu nước ngoài (cao hơn cả Trung Quốc), đang chuẩn bị IPO tại Việt Nam để mở rộng đầu tư và củng cố vị thế.

Không khó để thấy rằng trong khi “ông lớn” lãi lớn, thì hàng triệu hộ chăn nuôi nhỏ lẻ – vốn thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu kênh phân phối – lại chật vật tồn tại.

Tái cấu trúc ngành thịt: Người thắng được tất cả, kẻ thua không còn gì

Theo báo cáo của Chứng khoán KB Việt Nam, các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ sẽ tiếp tục thu hẹp quy mô khi không thể đáp ứng các quy định về môi trường, dịch bệnh và kiểm soát chất lượng. Luật Chăn nuôi mới cũng siết chặt mật độ chăn nuôi tại các địa phương, đẩy chi phí tuân thủ lên cao – một gánh nặng không thể gồng gánh với các hộ nhỏ.

Dự báo đến năm 2027, thị phần heo thịt từ nhóm hộ này có thể giảm mạnh từ 45% (2024) xuống chỉ còn 10–15%. Ngành chăn nuôi thịt đang dần trở thành sân chơi khép kín của các tập đoàn – nơi yếu tố quy mô, công nghệ và vốn quyết định ai sống sót và ai bị đào thải.

Thu Thảo (T/H)