Thông tin tại họp báo thường kỳ vừa qua, đại diện Bộ Tài chính cho biết, đang hoàn thiện dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) để trình Quốc hội khóa XV tại kỳ họp thứ 10 tới. Một trong những điểm đáng chú ý của dự thảo là đề xuất đánh thuế 0,1% trên giá chuyển nhượng đối với giao dịch vàng miếng.
Trước đó, tại Nghị quyết 278/NQ-CP ngày 13/9 về công tác xây dựng pháp luật tháng 9, Chính phủ cho rằng Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) cần quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế nhằm nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ vàng.
Động thái đánh thuế này được ví như “vòng kim cô” siết lại thị trường vàng, nhằm kiểm soát tình trạng đầu cơ, yếu tố mà theo cơ quan quản lý, đã góp phần đẩy giá vàng trong nước lên cao và tạo khoảng cách ngày càng lớn so với giá thế giới.
Tuy nhiên, theo giới phân tích, việc đánh thuế vàng phải được cân nhắc kỹ lưỡng trên nhiều yếu tố. Đầu tiên, bản chất của việc đánh thuế là để hạn chế đầu cơ vàng nên cần phải phân biệt rõ đầu cơ và tích lũy. Đặc biệt, đối với người Việt, mua vàng được xem như một phương thức tiết kiệm truyền thống và truyền lại của cải giữa các thế hệ. Việc đánh thuế “đồng loạt” lên mọi giao dịch sẽ làm ảnh hưởng đến nhu cầu tích trữ, tiết kiệm chính đáng của người dân.
Nhiều chuyên gia cho rằng chính sách thuế cần được thiết kế linh hoạt hơn, dựa trên thời gian nắm giữ vàng, tương tự mô hình áp thuế với chứng khoán hoặc bất động sản ở một số quốc gia. Chẳng hạn, đánh thuế cao hơn với những người nắm giữ vàng dưới 1 năm để hạn chế đầu cơ ngắn hạn, và mức thuế thấp hơn với người giữ lâu dài, khuyến khích tích lũy bền vững.
Trên thực tế, quy định này từng được áp dụng tại Pháp. Ở quốc gia này, vàng bán ra bị đánh thuế 11,5% cùng thuế lãi vốn 36,2%. Tuy nhiên, mức thuế được khấu trừ 5% mỗi năm kể từ năm thứ ba, và sau 22 năm sở hữu sẽ được miễn hoàn toàn. Đây là cơ chế khuyến khích nắm giữ lâu dài, hạn chế đầu cơ.
Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng mức thuế 0,1% đề xuất là quá nhẹ để đủ sức răn đe. Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Tư vấn thuế Việt Nam, dẫn chứng: ““Giả sử một người bán 1 tỷ đồng vàng miếng SJC, họ chỉ phải nộp 1 triệu đồng thuế. Mức này rõ ràng không đủ để ngăn hành vi đầu cơ hay lướt sóng”.
Nếu như việc đánh thuế vàng miếng được xem là động thái “siết chặt bên cầu” nhằm kiềm chế đầu cơ, thì ở bên cung, nhà điều hành lại đang mở rộng cửa thị trường với Nghị định 232/2025, khi xóa bỏ cơ chế độc quyền vàng miếng, cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu và nhiều thương hiệu khác tham gia sản xuất vàng miếng.
Phát biểu trong họp báo đầu tháng 10/2025, đại diện NHNN cho hay: “Việc chấm dứt cơ chế Nhà nước độc quyền thương hiệu vàng miếng, mở rộng đối tượng sản xuất vàng miếng và nhập khẩu vàng nguyên liệu sẽ giúp nguồn cung vàng trên thị trường đa dạng hơn, người dân sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn, thị trường cạnh tranh, minh bạch hơn”.
Trong diễn biến liên quan, mới đây, Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB) đã công bố tái khởi động mảng kinh doanh vàng từ 10/10 và khởi động lại thương hiệu vàng miếng ACB. Ngoài ra, một số doanh nghiệp cũng đã “đánh tiếng” về việc tham gia sản xuất vàng miếng như SJC hay Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank).
Tuy nhiên, việc mở cửa nhập khẩu vàng, tăng nguồn cung được cho là chưa sớm thực hiện được. Bởi theo lộ trình, dù Thông tư hướng dẫn Nghị định 232/2025 có được ban hành trong tháng 10, thì ít nhất đến đầu năm 2026, việc nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng mới có thể bắt đầu, tức thị trường vẫn còn phải chờ thêm một “độ trễ” trước khi nguồn cung thực sự được bơm vào.
Mặc dù cả hai chính sách vẫn cần thời gian điều chỉnh và có độ trễ nhất định trước khi phát huy hiệu quả, song đây được xem là tín hiệu tích cực với thị trường vàng trong nước, cho thấy nỗ lực của cơ quan điều hành trong việc chuyển từ tư duy quản lý hành chính sang điều tiết bằng công cụ thị trường.
Khi bên cầu được siết lại bằng thuế và bên cung dần được mở ra bằng cạnh tranh, thị trường vàng có cơ hội thiết lập lại điểm cân bằng mới, nơi giá không còn bị đẩy lên bởi đầu cơ tâm lý hay độc quyền thương hiệu, mà được hình thành từ cung - cầu thực và giao dịch minh bạch.
Khảo sát vào sáng 5/10, giá vàng trong nước đang neo ở mức cao nhất từ trước đến nay. Theo đó, giá vàng miếng SJC hiện đang được các nhà vàng niêm yết ở mức 136,6 triệu đồng/lượng chiều mua vào và 138,6 triệu đồng/lượng chiều bán ra. Đây là mức giá cao nhất từ trước đến nay của vàng miếng SJC.
Cùng chiều tăng của vàng miếng, giá vàng nhẫn cũng liên tục được các nhà vàng điều chỉnh tăng trong thời gian qua. Hiện tại, giá vàng nhẫn đang được niêm yết ở mức 132,3 – 135 triệu đồng/lượng, thấp hơn 3,6 triệu đồng/lượng so với vàng miếng.
Như vậy, giá vàng miếng SJC tăng khoảng 54,2 triệu đồng/lượng, tương đương 64,4% từ đầu năm đến đầu tháng 10. Cùng kỳ, mức tăng của vàng nhẫn là khoảng 50,1 triệu đồng/lượng, tương đương gần 60%.
