Tóm tắt: Cuộc đụng độ khiến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới rơi vào một cuộc đấu kinh hoàng mà cả hai bên đều không có lối thoát ngay lập tức.
Bằng cách tạm dừng thuế quan toàn cầu đối với hàng chục quốc gia và tăng thuế đối với Trung Quốc, Tổng thống Trump đã thiết lập một cuộc đối đầu căng thẳng với hy vọng có thể gây sức ép buộc Bắc Kinh phải đạt được một thỏa thuận giữ thể diện sau nhiều tuần hỗn loạn trên toàn cầu.
Tuy nhiên, cho đến nay, vẫn chưa có nhiều dấu hiệu cho thấy nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình sẵn sàng nhượng bộ.
Hôm thứ Tư, Tổng thống Trump tuyên bố trên mạng xã hội rằng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ tăng lên 125%, nói rằng "hy vọng trong tương lai gần, Trung Quốc sẽ nhận ra rằng những ngày tháng bóc lột Mỹ và các quốc gia khác không còn bền vững hoặc chấp nhận được nữa". Cho đến nay, Bắc Kinh đã đáp trả mỗi đợt tăng thuế quan từ Mỹ bằng cách tăng thuế đối với các sản phẩm của Mỹ và nhắm vào các công ty Mỹ.

Ảnh minh họa

Cuộc đụng độ này có thể có nghĩa là chi phí cao hơn cho người tiêu dùng Mỹ và khiến hai nền kinh tế lớn nhất thế giới rơi vào một cuộc xung đột kinh hoàng mà cả hai bên đều không có lối thoát rõ ràng ngay lập tức.
Đối với Tổng thống Trump, quyết định tạm dừng phần lớn chương trình thuế quan đối ứng của ông đã nhấn mạnh thêm mối lo ngại ngày càng tăng của ông về nền kinh tế Mỹ. Nhưng bằng cách leo thang chống lại Trung Quốc, ông đã tránh được việc rút lui hoàn toàn khỏi các chính sách thuế quan của mình, khiến việc lùi bước trước mục tiêu cuối cùng còn lại càng khó khăn hơn, theo các nhà phân tích cho biết.
"Tôi nghĩ rằng người Trung Quốc đánh giá cao điều đó và họ ngày càng không nghĩ rằng đàm phán sẽ giúp ích cho họ. Trump phải giành chiến thắng trước Trung Quốc", Derek Scissors, một thành viên cấp cao tại Viện Doanh nghiệp Mỹ cho biết.
Đối với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, việc khuất phục trước Mỹ dưới áp lực như vậy là điều không thể, những người tham vấn với các quan chức cấp cao của Trung Quốc cho biết. Nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ tiếp tục đáp trả các hành động leo thang của Trump bằng cách tiếp cận cứng rắn khiến một cuộc chiến kéo dài thậm chí còn có khả năng xảy ra hơn.
"Trung Quốc khó có thể thay đổi chiến lược của mình: đó là kiên định, chịu áp lực và để cho Trump ra tay quá đà. Bắc Kinh tin rằng Trump coi nhượng bộ là điểm yếu, vì vậy việc nhượng bộ chỉ gây thêm áp lực", Daniel Russel, một cựu quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao hiện làm việc tại Viện Chính sách của Hiệp hội Châu Á cho biết.
Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập dường như đang trên đà va chạm, trong đó chính phủ Trung Quốc chuẩn bị tiếp tục trả đũa để đáp trả bất kỳ động thái leo thang nào nữa của Washington.
"Chúng ta đang đứng trên một vòng xoáy", Steve Tsang, giám đốc Viện Trung Quốc SOAS tại London cho biết. "Một khi bắt đầu, nó sẽ trở thành cuộc đối đầu giữa hai cá nhân có cá tính rất cứng rắn".
Trong hai người, Tổng thống Trump có vẻ hòa giải nhất vào thứ Tư, gọi Chủ tịch Tập là bạn và là "một người rất thông minh". Khi được hỏi liệu ông có gặp hoặc gọi điện cho Tập không, Trump trả lời, "Ồ chắc chắn là tôi sẽ làm".
1. 'Kịch bản tồi tệ cho Trung Quốc'
Những nỗ lực sắp xếp các cuộc đàm phán giữa hai nhà lãnh đạo đã bị đình trệ kể từ khi ông Trump nhậm chức, mặc dù có những dấu hiệu tích cực ban đầu. Các cố vấn cho biết ông Trump tin rằng ông phải đối phó với Bắc Kinh từ một vị thế mạnh mẽ.
Một động thái có thể xảy ra của Mỹ là cố gắng cô lập Trung Quốc bằng cách đạt được các điều khoản thương mại thuận lợi hơn với các quốc gia khác, bao gồm cả các quốc gia ở châu Á, và quyết định của Trump về việc đình chỉ thuế quan cao hơn đối với hàng chục quốc gia có thể hỗ trợ cho nỗ lực đó.
“Đây là một kịch bản tồi tệ đối với Trung Quốc. Mọi quốc gia khác đều ký thỏa thuận với Mỹ và tiếp tục giao dịch với Mỹ”, Evan Medeiros, cựu quan chức an ninh quốc gia cấp cao trong chính quyền Obama và hiện là giáo sư tại Đại học Georgetown, cho biết. “Trung Quốc đang bị cô lập và phải đối mặt với nhiều áp lực hơn”.
Tuy nhiên, Bắc Kinh đã tìm cách tận dụng sự gián đoạn mà thuế quan của ông Trump đã tạo ra với các đối tác lâu năm.
Các nhà phân tích cho biết Trung Quốc có một số công cụ gây ra nỗi đau kinh tế cho Mỹ vượt xa thuế quan. Ngoài việc tiếp tục tăng thuế quan của riêng mình, Trung Quốc có thể cân nhắc cắt giảm nguồn cung cấp khoáng sản đất hiếm quan trọng.
Bắc Kinh cũng có thể tiếp tục ve vãn các đối tác thương mại khác của Mỹ, tìm cách sử dụng chính sách thương mại đang thay đổi của Trump để định vị mình là một đối tác đáng tin cậy hơn và có khả năng đẩy Mỹ ra khỏi các thị trường toàn cầu quan trọng, bao gồm cả ở Châu Âu.
2. Hàng hóa Trung Quốc được định tuyến theo hướng mới
Mới đây vào đầu tuần này, trong cuộc gọi với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã mô tả thuế quan của Mỹ đối với các đối tác thương mại của mình là một ví dụ điển hình của chủ nghĩa đơn phương, chủ nghĩa bảo hộ và sự ép buộc kinh tế. Ông cho biết hành động trả đũa của Trung Quốc không chỉ nhằm bảo vệ lợi ích của chính mình mà còn bảo vệ hệ thống thương mại quốc tế.
"Chủ nghĩa bảo hộ không dẫn đến đâu cả", ông Lý nói với Von der Leyen. "Sự cởi mở và hợp tác là con đường đúng đắn cho tất cả mọi người".
Nhưng với mức thuế quan mới của Mỹ khiến thị trường Mỹ gần như đóng cửa đối với các sản phẩm của Trung Quốc, thậm chí nhiều hàng hóa Trung Quốc hơn sẽ được định tuyến lại đến các quốc gia ở châu Âu và châu Á, nơi các nhà lãnh đạo đã lo ngại về tình trạng tràn ngập các sản phẩm của Trung Quốc gây nguy hiểm cho việc làm. Ngoài ra, Bắc Kinh đã gây thù địch sâu sắc với châu Âu khi ủng hộ Moscow trong cuộc xâm lược Ukraine kéo dài ba năm của Nga.
Ngược lại với các cuộc khủng hoảng trước đây, ông Tập Cận Bình và chính phủ Trung Quốc có lợi thế là có thể đổ lỗi rõ ràng cho Trump vì đã bắt đầu cuộc chiến thương mại. Điều này có thể giúp Bắc Kinh tập hợp sự ủng hộ của giới tinh hoa Trung Quốc và các bộ phận dư luận thế giới.
Susan Shirk, giám đốc danh dự của Trung tâm Trung Quốc thế kỷ 21 tại Đại học California San Diego, cho biết: "Triển vọng về một thỏa thuận đàm phán đã dần tan biến" trước thông báo hôm thứ Tư. "Bây giờ tôi nghĩ Trung Quốc sẽ chỉ ẩn nấp, và tận dụng tối đa lợi thế này".

 Cù Tuấn biên dịch phân tích của Wall Street Journal.

Cù Hùng (T/H).