Những sản phẩm nằm trong diện cảnh báo
Theo thông tin từ Cục Quản lý Dược, ba loại thuốc bị nghi làm giả gồm nhóm thuốc nhỏ mắt: Tobrex, Maxitrol, TobraDex; thuốc ngủ liều cao Lexomil 6 mg và thuốc trị loãng xương Aclasta (acid zoledronic).
Trường hợp đầu tiên là Lexomil 6 mg, thuốc ngủ liều cao được Công an TP. HCM phát hiện trong quá trình kiểm tra. Cụ thể, lô sản xuất số F3193F01, hạn dùng tháng 12/2027 đã bị nhà sản xuất châu Âu xác nhận là giả. Đáng chú ý, Lexomil chưa từng được cấp số đăng ký lưu hành tại Việt Nam, do đó việc thuốc xuất hiện trên thị trường trong nước là trái quy định.
Loại thứ hai là Aclasta, thuốc điều trị loãng xương thường được chỉ định cho bệnh nhân sau mãn kinh hoặc người có nguy cơ gãy xương. Một nhà thuốc tại Kiên Giang đã phát hiện sản phẩm mang thông tin ngày sản xuất 8/2024, hạn dùng 7/2027. Tuy nhiên, công ty đăng ký lưu hành khẳng định đây không phải lô chính thức và không được nhập khẩu hợp pháp. Bao bì sản phẩm cũng có dấu hiệu bất thường, khi vẫn in logo Novartis trong khi từ sau tháng 5/2024, sản phẩm Aclasta chính hãng đã chuyển sang logo Sandoz.
Nhóm thứ ba là thuốc nhỏ mắt, gồm Tobrex, Maxitrol, TobraDex. Novartis Việt Nam cho biết đã nhận được nhiều phản hồi từ người tiêu dùng về sản phẩm nghi giả. Đặc biệt, lô Tobrex 5 ml số VEE90A đã được xác nhận chắc chắn là giả. Ngoài ra, ba lô khác gồm Tobrex (lô VEE98C), Maxitrol (lô VFD09A) và TobraDex (lô VHN07A) cũng nằm trong diện nghi vấn. Các sản phẩm này đều được phát hiện lưu hành ngoài hệ thống phân phối chính thức.
Cục Quản lý Dược cảnh báo, các sản phẩm nghi giả có bao bì và hình thức giống thuốc thật nhưng không có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam. Một số mẫu bị phát hiện tại các nhà thuốc ở TP. HCM và Hà Nội, tuy nhiên nguồn gốc nhập khẩu chưa rõ ràng. Bộ Y tế đã chỉ đạo khẩn tới các Sở Y tế, bệnh viện, nhà thuốc trên cả nước tạm dừng lưu hành, đồng thời rà soát, kiểm tra và báo cáo nếu phát hiện các loại thuốc này.
Ngoài thuốc, cơ quan quản lý còn phát hiện một số mỹ phẩm có công thức thành phần không trùng khớp với hồ sơ công bố.
Công ty TNHH Đăng Dương phải thu hồi 5 dòng kem dưỡng và kem chống nám vì thành phần không trùng khớp hồ sơ công bố. Doanh nghiệp phải gửi thông báo tới hệ thống phân phối, thu hồi và tiêu hủy sản phẩm, báo cáo kết quả trước ngày 15/9.
Một trường hợp khác liên quan đến Công ty TNHH MTV sản xuất dược - mỹ phẩm Gamma. Sản phẩm Vinatid (sữa rửa mặt), dù đã được cấp số tiếp nhận Phiếu công bố mỹ phẩm từ năm 2020, nay bị phát hiện công thức không khớp với hồ sơ đăng ký. Vì vậy, cơ quan quản lý yêu cầu đình chỉ lưu hành, thu hồi và tiêu hủy trên toàn quốc, đồng thời buộc doanh nghiệp phải nộp báo cáo kết quả thu hồi trước ngày 30/9/2025.
Nguy cơ từ thuốc giả và yêu cầu siết chặt quản lý
Trước tình hình trên, Cục Quản lý Dược đã yêu cầu Sở Y tế các tỉnh, thành phố cùng các đơn vị liên quan khẩn trương kiểm tra, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, giám sát các cơ sở kinh doanh dược phẩm, nhà thuốc, bệnh viện. Các đơn vị phải thông báo rộng rãi để người dân và cơ sở y tế không buôn bán, không sử dụng những loại thuốc đã bị cảnh báo.
Bộ Y tế cũng khuyến cáo người dân cần thận trọng, chỉ mua thuốc tại các nhà thuốc, cơ sở phân phối uy tín có giấy phép hoạt động. Trước khi sử dụng, cần kiểm tra kỹ các thông tin trên bao bì, số lô, hạn dùng và có thể đối chiếu với dữ liệu thuốc đã được cấp phép trên cổng thông tin của Cục Quản lý Dược. Nếu phát hiện sản phẩm nghi ngờ giả mạo, người dân cần báo ngay cho cơ quan chức năng để kịp thời xử lý.
Theo Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, “thuốc giả chỉ có trên thị trường, không có trong bệnh viện công lập” vì tất cả thuốc sử dụng tại bệnh viện đều phải qua đấu thầu và kiểm duyệt nguồn gốc.
Bộ trưởng cũng cảnh báo nguy cơ lớn từ việc mua bán thuốc qua mạng: theo đánh giá từ WHO được dẫn lại bởi Bộ Y tế, có thể lên đến 50% thuốc bán qua mạng là thuốc giả hoặc kém chất lượng.
TS. Nguyễn Huy Quang, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), nhận định rằng tình trạng thuốc giả ngày càng tinh vi, đòi hỏi phải tăng cường kiểm soát nguồn nhập khẩu và quản lý chặt chẽ chuỗi phân phối. Ông nhấn mạnh: “Nếu không siết chặt, thuốc giả len lỏi vào bệnh viện, nhà thuốc thì nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh là rất lớn”.
Các chuyên gia cho rằng, để ngăn chặn tình trạng này, cần kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất, nhập khẩu, phân phối đến bán lẻ. Bên cạnh đó, doanh nghiệp và nhà thuốc phải tuân thủ nghiêm quy định về đăng ký lưu hành, nguồn nhập khẩu, đồng thời có trách nhiệm phối hợp với cơ quan chức năng trong việc rà soát, phát hiện sản phẩm bất thường.
Về phía người dân, cần nâng cao ý thức trong việc mua và sử dụng thuốc là yếu tố quan trọng. Chỉ khi người bệnh lựa chọn đúng kênh mua thuốc và cảnh giác trước những sản phẩm có dấu hiệu bất thường, tình trạng thuốc giả mới có thể được hạn chế.
