Đề xuất đánh thuế lãi suất tiền gửi tiết kiệm của UBND TP Cần Thơ đang gây nhiều tranh luận. Một số chuyên gia lo ngại tác động tiêu cực đến hệ thống ngân hàng và nền kinh tế, trong khi ý kiến ủng hộ cho rằng cần cân nhắc mức thuế phù hợp để đảm bảo hài hòa lợi ích.

Lo ngại dòng tiền rời khỏi ngân hàng

Hiện nay, theo quy định, lãi suất từ tiền gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài được miễn thuế thu nhập cá nhân. Vì vậy, đề xuất đánh thuế khoản lãi này đã gây không ít bất ngờ và lo ngại. Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng việc áp thuế sẽ làm giảm động lực gửi tiết kiệm của người dân, tác động tiêu cực đến hệ thống ngân hàng và nền kinh tế.

TS. Cấn Văn Lực cho rằng tiền gửi tiết kiệm là nguồn thu nhập quan trọng, đặc biệt với nhóm thu nhập trung bình và thấp. Nếu đánh thuế, dòng tiền gửi có thể sụt giảm, buộc các ngân hàng phải nâng lãi suất huy động, từ đó kéo theo lãi suất cho vay tăng, gây áp lực lớn lên doanh nghiệp. Ông nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam chưa nên áp dụng chính sách này. Nếu có, cần xác định rõ đối tượng và mức ngưỡng hợp lý, chỉ áp dụng với người có thu nhập cao, đồng thời cân nhắc các loại thuế khác như thuế bất động sản, thuế chuyển nhượng tài sản hay thuế thương mại điện tử để đảm bảo công bằng.

Cùng quan điểm, chuyên gia kinh tế Đinh Thế Hiển nhận định tiền gửi tiết kiệm là một trong những kênh huy động vốn quan trọng của hệ thống ngân hàng, tạo nguồn lực cho vay và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Việc đánh thuế lãi tiền gửi có thể khiến dòng tiền chảy vào các kênh đầu tư khác như vàng, USD hay bất động sản, làm giảm nguồn vốn lưu thông trong nền kinh tế.

PGS-TS. Đinh Trọng Thịnh cũng bày tỏ sự không đồng tình. Ông chỉ ra rằng lãi suất tiết kiệm hiện nay không cao, trong khi số tiền gửi này vốn đã chịu thuế trước đó khi người dân tích lũy. Thêm vào đó, nếu tính cả yếu tố lạm phát, lãi thực nhận của người gửi không đáng kể. “Người dân gửi tiền giúp ngân hàng có nguồn lực để cho vay. Nếu dòng tiền này bị đánh thuế, ngân hàng sẽ gặp khó khăn trong huy động vốn, ảnh hưởng đến cả hệ thống tài chính,” ông nhấn mạnh.

Nhiều chuyên viên ngân hàng cũng bày tỏ lo ngại rằng, nếu áp thuế lãi suất tiết kiệm, người dân sẽ rút tiền để chuyển sang các kênh đầu tư khác, thậm chí là đầu cơ, gây tác động tiêu cực đến mục tiêu kiểm soát lạm phát, chống đô la hóa và thúc đẩy nền kinh tế không tiền mặt. Một số lãnh đạo ngân hàng cho biết lượng tiền gửi cá nhân hiện chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn huy động, có nơi lên tới 70-80%. Nếu dòng tiền này sụt giảm, các ngân hàng thương mại sẽ phải cạnh tranh lãi suất huy động, kéo theo lãi suất cho vay tăng, làm doanh nghiệp và nền kinh tế chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Nên nghiên cứu kỹ để phù hợp thực tiễn

Thực tế, đề xuất đánh thuế lãi tiền gửi tiết kiệm không phải là ý tưởng mới. Từ năm 2005, khi xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân, vấn đề này đã được đưa ra thảo luận nhưng chưa được áp dụng vì lo ngại ảnh hưởng đến huy động vốn của ngân hàng và dòng tiền trong nền kinh tế. Gần đây, một số ý kiến đề xuất chỉ đánh thuế với khoản lãi lớn, hoặc với tiền gửi từ một tỷ đồng trở lên, nhưng cũng vấp phải nhiều tranh luận.

TS. Lê Đạt Chí, Trưởng Khoa Tài chính - Đại học Kinh tế TP.HCM, đồng tình với đề xuất đánh thuế. Ông cho rằng tại nhiều nước phát triển, lãi tiền gửi được tính vào thu nhập chịu thuế để đảm bảo công bằng. Theo ông, về lâu dài, Việt Nam cần thu thập toàn bộ thu nhập cá nhân, tích hợp vào căn cước công dân để có dữ liệu chính xác cho việc tính thuế.

PGS-TS. Nguyễn Hữu Huân cho biết nhiều nước áp thuế với các tài sản sinh lời. Việc đánh thuế lãi suất tiết kiệm không phải là điều quá bất thường, nhưng nếu thực hiện thì cần tính toán hợp lý để tránh tạo ra chênh lệch giữa các kênh đầu tư. Nếu chỉ đánh thuế lãi tiền gửi mà không áp dụng với vàng hay bất động sản, người dân có thể rút tiền chuyển sang các kênh này, làm mất cân bằng dòng vốn.

Bộ Tài chính cho biết, định hướng của Nhà nước là mở rộng cơ sở thuế để đảm bảo nguồn thu ngân sách bền vững, trong đó có việc nghiên cứu điều chỉnh chính sách thuế phù hợp với thực tiễn và xu hướng cải cách thuế quốc tế. Tuy nhiên, để áp dụng đánh thuế lãi tiền gửi tiết kiệm, cần có sự đánh giá toàn diện nhằm tránh những tác động tiêu cực đến nền kinh tế.