Luật mới cho phép ngân hàng thu giữ tài sản thế chấp
Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) năm 2025 – Luật số 96/2025/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 27/6/2025, chính thức có hiệu lực từ ngày 15/10/2025. Một trong những điểm đáng chú ý nhất của luật là quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng, được bổ sung tại Điều 198a.
Theo đó, khi người vay vi phạm nghĩa vụ trả nợ, bên bảo đảm hoặc người đang giữ tài sản bảo đảm có trách nhiệm giao tài sản và hồ sơ pháp lý cho ngân hàng hoặc tổ chức xử lý nợ. Nếu người vay không hợp tác, ngân hàng được quyền thu giữ tài sản bảo đảm, với điều kiện đáp ứng đủ 6 tiêu chí gồm:
- Việc xử lý tài sản phù hợp với Điều 299 Bộ luật Dân sự 2015;
- Hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận rõ quyền thu giữ khi phát sinh nợ xấu;
- Biện pháp bảo đảm đã phát sinh hiệu lực pháp lý;
- Tài sản không trong diện tranh chấp, bị kê biên hoặc bị tạm dừng xử lý;
- Đáp ứng điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định;
- Ngân hàng đã công khai đầy đủ thông tin thu giữ theo quy định.
Việc luật hóa quyền thu giữ được xem là bước ngoặt trong xử lý nợ xấu, giúp các ngân hàng chủ động thu hồi tài sản bảo đảm mà không phải phụ thuộc hoàn toàn vào quy trình tố tụng dân sự kéo dài.
Quy định chặt chẽ về công khai thông tin và giám sát thu giữ
Trước khi tiến hành thu giữ, ngân hàng phải công khai thông tin về thời gian, địa điểm, lý do và đặc điểm tài sản.
Đối với bất động sản, thông báo phải được đăng tải ít nhất 15 ngày trước ngày thu giữ, đồng thời gửi văn bản đến UBND và Công an cấp xã, niêm yết tại trụ sở UBND và thông báo cho người đang giữ tài sản.
Với động sản, ngân hàng vẫn phải đăng tải thông tin và gửi thông báo đến bên bảo đảm cùng cơ quan chức năng địa phương.
Trong quá trình thu giữ, UBND và Công an cấp xã có trách nhiệm đảm bảo an ninh, trật tự, chứng kiến và ký biên bản nếu người vay không hợp tác hoặc vắng mặt.
Như vậy, việc thu giữ sẽ được thực hiện công khai, minh bạch, có sự giám sát của chính quyền, hạn chế nguy cơ lạm dụng hoặc xung đột phát sinh.
Quyền ủy quyền và nghĩa vụ nội bộ của ngân hàng
Tổ chức tín dụng chỉ được ủy quyền thu giữ cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản thuộc sở hữu của mình.
Trường hợp ngân hàng bị chuyển giao bắt buộc, quyền này có thể ủy quyền cho bên nhận chuyển giao hoặc công ty quản lý nợ của bên nhận.
Các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và tổ chức xử lý nợ phải ban hành quy định nội bộ rõ ràng về trình tự, thủ tục thu giữ, quy trình phối hợp với cơ quan chức năng và trách nhiệm của từng bộ phận.
Luật cũng nhấn mạnh, việc thu giữ tài sản không được sử dụng biện pháp trái pháp luật hoặc vi phạm đạo đức xã hội.
Việc trao quyền thu giữ tài sản bảo đảm cho ngân hàng giúp đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, giảm áp lực kiện tụng, đồng thời tăng tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.
Cơ chế mới này không chỉ hỗ trợ ngân hàng rút ngắn thời gian thu hồi nợ, mà còn khuyến khích người vay tuân thủ nghĩa vụ tài chính, từ đó góp phần ổn định hệ thống tài chính – ngân hàng.
Từ ngày 15/10/2025, khi Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) chính thức có hiệu lực, người vay nợ xấu cần đặc biệt lưu ý: việc không hợp tác hoặc chậm trả nợ có thể khiến tài sản bảo đảm bị thu giữ hợp pháp, dưới sự giám sát chặt chẽ của chính quyền và cơ quan công an.
