Tóm tắt: * Thuế suất đưa ra giảm mạnh so với mức thuế Tông thống Mỹ Donald Trump đe dọa hồi tháng 4
* Doanh nghiệp và chính phủ cho rằng mức thuế tương tự đảm bảo khả năng cạnh tranh
* Đông Nam Á phụ thuộc vào xuất khẩu, với Mỹ là thị trường chính
* Tình hình các thỏa thuận thương mại chưa rõ ràng, còn dư địa cho các cuộc đàm phán tiếp theo
Cuộc tấn công thuế quan toàn cầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm rung chuyển Đông Nam Á, một khu vực phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và sản xuất, và ở nhiều lĩnh vực được thúc đẩy bởi sự dịch chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc.
Thái Lan, Malaysia và Campuchia đã cùng Indonesia và Philippines áp dụng mức thuế 19% của Mỹ, một tháng sau khi Washington áp đặt mức thuế 20% đối với cường quốc sản xuất trong khu vực.
Các nước Đông Nam Á - với tổng giá trị nền kinh tế hơn 3,8 nghìn tỷ đô la - đã chạy đua để đưa ra các nhượng bộ và đạt được các thỏa thuận với Mỹ, thị trường xuất khẩu hàng đầu của phần lớn khu vực.
Các quốc gia trong khu vực, nhiều nước trong số đó là những nhân tố chủ chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đã nỗ lực ngăn chặn viễn cảnh mất thị phần vào tay nhau và các công ty đa quốc gia chuyển hoạt động và đơn đặt hàng sang nơi khác.
Một container đang được dỡ ra khỏi xe tải tại Cảng Tanjung Priok ở Bắc Jakarta, Indonesia, ngày 8/7 /2025
Bộ Thương mại Malaysia cho biết mức thuế của họ, giảm từ mức 25% bị đe dọa, là một kết quả tích cực mà không ảnh hưởng đến những điều khoản mà họ gọi là "ranh giới đỏ".
Bộ trưởng Tài chính Thái Lan cho biết việc giảm từ 36% xuống 19% sẽ giúp nền kinh tế đang gặp khó khăn của đất nước ông đối mặt với những thách thức toàn cầu phía trước.
"Điều này giúp duy trì khả năng cạnh tranh của Thái Lan trên trường quốc tế, thúc đẩy niềm tin của nhà đầu tư và mở ra cánh cửa cho tăng trưởng kinh tế, tăng thu nhập và những cơ hội mới", Pichai Chunhavajira nói.
Tiến độ thực hiện các thỏa thuận thương mại song phương với Mỹ hiện vẫn chưa rõ ràng, do Washington cho đến nay đã đạt được các "thỏa thuận khung" rộng rãi với Indonesia và Việt Nam, với tiềm năng đàm phán sâu hơn. Ông Pichai cho biết Thái Lan đã đi được khoảng một phần ba chặng đường.
Hôm thứ Sáu, Mỹ đã cắt giảm thuế suất đối với Campuchia xuống còn 19% từ mức thuế trước đó là 36% và 49%, một động lực lớn cho ngành may mặc quan trọng của nước này, động lực kinh tế lớn nhất và là nguồn tạo ra khoảng một triệu việc làm trong ngành sản xuất.
"Nếu Mỹ duy trì mức thuế suất 49% hoặc 36%, theo tôi, ngành công nghiệp đó sẽ sụp đổ", Phó Thủ tướng kiêm nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Campuchia, ông Sun Chanthol, phát biểu với Reuters trong một cuộc phỏng vấn.
TÌNH TRẠNG HIỆN TẠI
Tại Thái Lan và Malaysia, các nhóm doanh nghiệp hoan nghênh mức thuế suất có thể báo hiệu việc duy trì nguyên trạng giữa các thị trường đối thủ, trong số đó có những nước được hưởng lợi từ cái gọi là thương mại "Trung Quốc cộng một".
"Rất tốt - chúng tôi ngang bằng với Indonesia và Philippines và thấp hơn Việt Nam... chúng tôi rất vui mừng", Werachai Lertluckpreecha của nhà sản xuất chất bán dẫn Star Microelectronics (SMT.BK) cho biết.
Chookiat Ophaswongse của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết mức thuế tương tự như Việt Nam sẽ duy trì thị phần của họ tại thị trường Mỹ, trong khi Wong Siew Hai, chủ tịch Hiệp hội ngành công nghiệp chất bán dẫn Malaysia, cho biết mức thuế mới nhất sẽ cân bằng sự cạnh tranh.
"Tôi không thấy các công ty có động thái gì đặc biệt. Hiện tại, mọi việc vẫn sẽ diễn ra như bình thường, cho đến khi họ tìm ra động thái tốt nhất tiếp theo", Wong nói.
Chính quyền Tổng thống Trump vẫn còn nhiều việc phải giải quyết, bao gồm các rào cản phi thuế quan, quy tắc xuất xứ và những gì cấu thành nên việc chuyển tải nhằm mục đích trốn thuế, một biện pháp nhắm vào hàng hóa có nguồn gốc từ Trung Quốc không có hoặc có giá trị gia tăng hạn chế, nơi mức thuế 40% sẽ được áp dụng.
Việt Nam là một trong những nước có thặng dư thương mại lớn nhất thế giới với Mỹ, trị giá hơn 120 tỷ đô la vào năm ngoái.
Việt Nam là nước chủ động trong các cuộc đàm phán thương mại và đã đạt được thỏa thuận vào tháng 7, giảm mức thuế từ 46% xuống còn 20%, nhưng một số doanh nghiệp vẫn lo ngại rằng việc Việt Nam phụ thuộc quá nhiều vào nguyên liệu thô và linh kiện nhập khẩu từ Trung Quốc có thể dẫn đến việc áp dụng mức thuế phạt 40% sẽ nhiều hơn .
Andrew Sheng thuộc Viện Toàn cầu Châu Á của Đại học Hồng Kông cho biết mức thuế tương tự có nghĩa là các nước Đông Nam Á nên cảm thấy nhẹ nhõm vì sự bất ổn chính sách hiện tại đã qua.
"Thông báo về mức thuế trông giống như một thỏa thuận kinh điển của Trump - với rất nhiều ngôn ngữ cường điệu và đe dọa, và chỉ cần một chút phô trương, phía bên kia cảm thấy rằng họ đã có một thỏa thuận hợp lý", ông nói.
Cù Tuấn biên dịch (T/h).
