Giải ngân vốn đầu tư công: Điểm sáng và bài học thực tiễn từ các địa phương

Kết quả toàn quốc: Cải thiện về lượng, nhưng vẫn cần bứt phá về chất

Sáng 18/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (lần thứ 4), được tổ chức trực tuyến kết nối từ trụ sở Chính phủ đến các địa phương trong cả nước. Mục tiêu của hội nghị là đánh giá kết quả giải ngân từ đầu năm, tháo gỡ khó khăn và đề ra các giải pháp cho chặng đường còn lại của năm.

Theo Báo cáo của Bộ Tài chính, tính đến hết ngày 16/10/2025, tổng số vốn đầu tư công đã giải ngân đạt 454.946,6 tỷ đồng, tăng hơn 14.500 tỷ đồng so với cuối tháng 9. Dù vậy, tỷ lệ giải ngân vẫn chưa đạt như kỳ vọng, khi 29 bộ, cơ quan trung ương và 18 địa phương có kết quả dưới mức bình quân chung cả nước.

Trong bức tranh chung đó, vẫn có những điểm sáng nổi bật như Hà Tĩnh, Ninh Bình và Hải Phòng – các địa phương không chỉ đạt mà còn vượt kế hoạch giải ngân, thể hiện sự năng động, sáng tạo và quyết liệt trong tổ chức thực hiện.

Hà Tĩnh: Quyết liệt từ chỉ đạo đến hành động, vượt kế hoạch được giao

Hà Tĩnh là một trong những địa phương hiếm hoi đạt tỷ lệ giải ngân vượt 100% kế hoạch, với tổng số hơn 5.500 tỷ đồng tính đến ngày 15/10 – cao hơn cùng kỳ năm 2024 và vượt mức vốn Thủ tướng giao.

Bí quyết của Hà Tĩnh nằm ở cách “chuyển chỉ đạo thành hành động cụ thể”:

• Thứ nhất, tỉnh đưa nội dung giải ngân vào chương trình họp lãnh đạo hàng tuần; thành lập 3 tổ công tác do các Phó Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp phụ trách, nhằm đôn đốc, tháo gỡ khó khăn cho từng dự án.

• Thứ hai, huy động cả hệ thống chính trị vào công tác giải phóng mặt bằng, đảm bảo vật liệu xây dựng – yếu tố quyết định tiến độ tại các dự án liên vùng.

• Thứ ba, yêu cầu các chủ đầu tư cam kết tiến độ theo tháng, quý và chịu trách nhiệm trực tiếp trước UBND tỉnh.

• Thứ tư, chủ động điều chỉnh phương án quản lý để phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp, tránh gián đoạn trong triển khai.

Tuy nhiên, Hà Tĩnh cũng thẳng thắn nhìn nhận các khó khăn còn tồn tại như thiên tai, thời tiết khắc nghiệt và sự lúng túng ban đầu trong chuyển đổi mô hình quản lý cấp huyện – tỉnh. Ngày 15/10, tỉnh đã tổ chức rà soát toàn diện để xác định trách nhiệm, khắc phục hạn chế và phấn đấu hoàn thành 100% kế hoạch vốn còn lại trong năm 2025.

Ninh Bình: Bám sát từ đầu, triển khai đồng bộ và thực chất

Với tỷ lệ giải ngân đạt gần 94% trong tổng kế hoạch vốn hơn 28.500 tỷ đồng, Ninh Bình tiếp tục là “điểm sáng” trong bản đồ đầu tư công năm 2025.

Ngay từ đầu năm, tỉnh xác định đây là nhiệm vụ chính trị ưu tiên, thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh do Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban, nhằm thống nhất chỉ đạo từ khâu chuẩn bị, thi công đến giải ngân.

Một số giải pháp then chốt của Ninh Bình gồm:

• Phân bổ vốn theo hiệu quả thực tế: Đơn vị làm tốt được cấp vốn nhanh, đơn vị chậm trễ bị điều chuyển vốn sang dự án có khả năng giải ngân cao hơn.

• Quản lý tập trung trong bối cảnh chuyển đổi mô hình chính quyền 2 cấp, giúp các dự án không bị gián đoạn.

• Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu, yêu cầu lãnh đạo UBND tỉnh, giám đốc ban quản lý chịu trách nhiệm trực tiếp về tiến độ.

Về tiến độ cụ thể, dự án cao tốc Bắc – Nam qua địa bàn tỉnh đã hoàn thành 80% khâu giải phóng mặt bằng, các dự án PPP đạt trên 85%, và 34 khu tái định cư đã được xác định vị trí.

Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Quang Ngọc khẳng định:

“Ninh Bình cam kết với Chính phủ hoàn thành toàn bộ kế hoạch vốn năm 2025, đặc biệt đối với các dự án trọng điểm quốc gia.”

Hải Phòng: Ứng dụng công nghệ, siết kỷ cương và tăng tốc hành chính

Với hơn 3.000 dự án, trong đó 1.658 dự án do Thủ tướng giao, Hải Phòng đã giải ngân 23.982 tỷ đồng đến cuối tháng 9, đạt 67% kế hoạch — một kết quả tích cực trong bối cảnh khối lượng dự án lớn và yêu cầu tiến độ cao.

Lãnh đạo thành phố cho biết, thành công đến từ việc kết hợp giữa công nghệ, kỷ luật và cơ chế giám sát minh bạch:

1. Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, chủ động lập kế hoạch giải ngân theo tuần, tháng, rút ngắn quy trình nội bộ.

2. Cải thiện chất lượng tư vấn, thiết kế, giúp giảm tới 70% thời gian thẩm duyệt PCCC và 50% thời gian thẩm định thiết kế.

3. Giải phóng mặt bằng được coi là “nút thắt” phải tháo sớm – thành phố lập tổ công tác chuyên ngành, xử lý trực tiếp tại hiện trường.

4. Điều chuyển vốn linh hoạt từ dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt.

5. Ứng dụng phần mềm theo dõi tiến độ giải ngân, dùng dữ liệu này làm cơ sở cho công tác khen thưởng – kỷ luật.

6. Tăng cường vai trò người đứng đầu, thiết lập cơ chế giám sát minh bạch, đảm bảo trách nhiệm rõ ràng ở từng cấp.

Trong giai đoạn tới, Hải Phòng đặt mục tiêu rút ngắn thêm 50% thời gian thẩm định thủ tục đầu tư, tập trung vào các dự án trọng điểm như đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, đồng thời rà soát lại kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021–2025 để điều phối vốn hiệu quả hơn.

Phương Nam (t/h)