Nhiều hộ kinh doanh có thể không phải nộp thuế
Bộ Tài chính vừa có Công văn số 18491/BTC-CST báo cáo Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc về việc tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội đối với Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Một trong những nội dung đáng chú ý là đề xuất điều chỉnh chính sách thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh.
Theo Bộ Tài chính, trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn và tiếp thu các ý kiến đóng góp, cơ quan này đề nghị nâng ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế lên 500 triệu đồng/năm, thay cho phương án 200 triệu đồng/năm đưa ra trước đó. So với quy định hiện hành, mức đề xuất mới cao gấp 5 lần.
Đáng chú ý, mức 500 triệu đồng này không chỉ là ngưỡng miễn thuế mà còn là phần doanh thu được trừ trước khi tính thuế theo tỷ lệ đối với những hộ phải nộp thuế. Theo đó, phần doanh thu vượt trên ngưỡng này mới là căn cứ để xác định nghĩa vụ thuế.
Theo số liệu ước tính đến tháng 10/2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên đang được cơ quan thuế quản lý. Nếu áp dụng ngưỡng 500 triệu đồng, dự kiến có khoảng 2,3 triệu hộ sẽ không phải nộp thuế, chiếm gần 90% tổng số hộ kinh doanh hiện nay.
Bộ Tài chính cho rằng việc điều chỉnh này nhằm bảo đảm tính phù hợp với thực tiễn, đồng thời tạo sự cân đối tương đối trong chính sách thuế giữa các loại thu nhập khác nhau, trong đó có thu nhập từ tiền lương, tiền công và thu nhập từ hoạt động kinh doanh.
Theo cơ quan soạn thảo, trong bối cảnh nhiều hộ kinh doanh có quy mô nhỏ, thu nhập không ổn định, việc nâng ngưỡng miễn thuế sẽ góp phần giảm áp lực tài chính, nhất là đối với khu vực kinh tế cá thể vốn chịu nhiều tác động từ biến động thị trường.
Áp dụng phương pháp tính thuế theo thu nhập thực tế
Cùng với việc nâng ngưỡng miễn thuế, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất áp dụng phương pháp tính thuế theo thu nhập (doanh thu trừ chi phí) đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ trên 500 triệu đến 3 tỷ đồng mỗi năm.
Theo đó, thuế suất áp dụng là 15%, tương tự như doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỉ đồng/năm theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 67/2025/QH15. Cách tiếp cận này được cho là sẽ phản ánh đúng bản chất của thuế thu nhập cá nhân, tức là người có thu nhập cao sẽ nộp thuế nhiều hơn, người thu nhập thấp nộp ít hơn, thậm chí không nộp nếu không phát sinh thu nhập chịu thuế.
Trong trường hợp hộ, cá nhân kinh doanh không xác định được chi phí, việc tính thuế sẽ áp dụng theo tỷ lệ trên doanh thu, tùy thuộc vào ngành nghề, đối với phần vượt trên 500 triệu đồng.
Riêng với hoạt động cho thuê bất động sản - được xem là hình thức kinh doanh không thường xuyên (trừ hoạt động lưu trú) - Bộ Tài chính đề xuất chỉ áp dụng phương pháp tính thuế theo tỷ lệ doanh thu đối với trường hợp có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm. Theo quy định này, người cho thuê sẽ không phải xác định chi phí, không phải bù trừ thu nhập và cũng không phải quyết toán thuế hằng năm.
Đồng bộ với Luật Thuế giá trị gia tăng
Để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống chính sách thuế, Bộ Tài chính cũng đề xuất nâng mức doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với hộ, cá nhân kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15.
Theo Bộ Tài chính, việc đồng bộ này nhằm giúp người nộp thuế dễ theo dõi, thực hiện nghĩa vụ thuế, đồng thời hạn chế tình trạng phải áp dụng nhiều mức ngưỡng khác nhau đối với các sắc thuế khác nhau.
Nhiều chuyên gia đồng tình với việc nâng mức doanh thu miễn thuế với hộ kinh doanh được nâng lên 500 triệu đồng/năm hoặc cao hơn. Từ góc nhìn của giới chuyên gia, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), cho rằng việc nâng ngưỡng miễn thuế lên 500 triệu đồng là bước đi tích cực. Theo bà Cúc, trong bối cảnh hiện nay, mức này phù hợp với mặt bằng thu nhập bình quân của người dân.
Bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng, có thể nên xem xét nâng mức cao hơn để phản ánh đúng hơn thực tế thu nhập và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng. Bà Cúc đồng thời nhấn mạnh yếu tố then chốt không chỉ nằm ở con số ngưỡng miễn thuế, mà là sự minh bạch trong kê khai.
Thực tế, vẫn tồn tại những trường hợp chênh lệch lớn giữa doanh thu kê khai và doanh thu thực. Theo Chủ tịch VTCA, chỉ khi hộ kinh doanh kê khai đúng, cơ quan quản lý mới có cơ sở xây dựng mức miễn thuế hợp lý và công bằng. Ở chiều ngược lại, cơ quan nhà nước cũng cần xây dựng cơ chế để thúc đẩy người dân kê khai trung thực, thay vì khai thấp để né thuế. Với những trường hợp cố tình không trung thực, cơ quan thuế cần xử lý nghiêm để bảo đảm môi trường kinh doanh minh bạch, tạo cạnh tranh công bằng giữa các chủ thể.
