Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine đã bước sang năm thứ 4 mà chưa có hồi kết. Nga đang duy trì thế phòng thủ chủ động ở Donetsk và Zaporizhzhia, dựa vào hạ tầng phòng ngự kiên cố và ưu thế của hỏa lực pháo binh. Trong khi đó, Ukraine đẩy mạnh các chiến dịch tấn công chính xác bằng máy bay không người lái (UAV) cảm tử, tên lửa hành trình tầm xa và pháo phản lực nhằm cắt đứt các tuyến hậu cần và kho dự trữ đạn dược của Nga.
Giới quan sát nhận định, thông qua hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin ở Alaska, Mỹ sẽ có cơ hội thể hiện vai trò kiến tạo hòa bình, trong khi Nga muốn tận dụng bàn đàm phán để củng cố tính chính danh cho những lợi thế đã đạt được trên thực địa.
Theo phân tích, Các kịch bản khả thi cho tiến trình giải quyết xung đột Nga - Ukraine phản ánh những động lực phức tạp và đa chiều trong bối cảnh căng thẳng hiện nay.
Trước hết, kịch bản thỏa thuận có điều kiện dựa trên việc hai bên công nhận hiện trạng kiểm soát lãnh thổ hiện tại của Nga đổi lấy một lệnh ngừng bắn dài hạn. Mô hình này đem lại lợi ích rõ ràng cho Moscow khi hợp thức hóa kết quả trên tiền tuyến, đồng thời giúp Washington ghi điểm ngoại giao bằng việc khép lại giao tranh. Tuy nhiên, tính hợp pháp quốc tế của phương án này vẫn gây tranh cãi sâu sắc và nguy cơ kích hoạt phản ứng tiêu cực từ phía Ukraine cùng các đồng minh châu Âu kiên quyết bác bỏ “nền hòa bình áp đặt” rất lớn.
Kịch bản ngừng bắn tạm thời dưới sự giám sát của các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc hoặc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu , nhằm tạo điều kiện cho các vòng đàm phán tiếp theo cũng được xem xét với ưu điểm giảm bạo lực tức thì và mở hành lang nhân đạo.
Trong khi đó, thế bế tắc ngoại giao vẫn được đánh giá là kịch bản nhiều khả năng xảy ra nhất. Những bất đồng cơ bản về quy chế lãnh thổ, cơ chế rút quân cũng như vai trò trực tiếp của Ukraine trong đàm phán khiến mọi nỗ lực ngoại giao chỉ dừng lại ở các tuyên bố nguyên tắc, không ràng buộc pháp lý.
Ngoại giao kèm sức ép, kết hợp giữa các gói hỗ trợ quân sự và biện pháp trừng phạt kinh tế của Mỹ nhằm buộc Nga nhượng bộ, đồng thời duy trì kênh đối thoại là chiến lược “cây gậy và củ cà rốt”. Tuy nhiên, cách tiếp cận này tiềm ẩn nguy cơ khiến Moscow cảm thấy bị ép buộc, dẫn đến việc rút khỏi bàn đàm phán và làm gia tăng nguy cơ leo thang xung đột.
Suy cho cùng, mỗi kịch bản đều chứa đựng những thuận lợi và thách thức riêng, phản ánh tính phức tạp, mâu thuẫn và khó đoán của tiến trình ngoại giao trong bối cảnh chiến lược đầy biến động như hiện nay.
Theo nhận định, Dù kết quả ra sao, hội nghị thượng đỉnh Alaska vẫn là tín hiệu quan trọng về cách các cường quốc điều chỉnh xung đột giữa bối cảnh cạnh tranh toàn cầu. Một cuộc gặp hôm nay có thể là dấu hiệu cho những biến động chính trị sâu rộng ngày mai, quyết định không chỉ vận mệnh Ukraine mà còn tương lai của trật tự quốc tế.
Phương Nam (t/h)
