Không chỉ thị trường xe điện mà hệ thống giao thông công cộng cần phát triển mạnh
Đánh giá về việc chính sách này liệu có tác động ra sao tới sự phát triển của thị trường xe điện, chuyên gia xe Nguyễn Mạnh Thắng, Giám đốc Whatcar Việt Nam, admin Cộng đồng OTO+ nói tại toạ đàm "Cấm xe máy, hạn chế ô tô chạy xăng dầu ở Hà Nội: Biện pháp mạnh, hỗ trợ gì để giảm phát thải?" do báo NTNN/Dân Việt tổ chức sáng 18/7:
"Trong bối cảnh hiện nay, tôi cho rằng chúng ta cần đặc biệt quan tâm đến việc sử dụng các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường, như xe máy điện, ô tô điện, xe đạp và các hình thức giao thông công cộng.
Khi nói đến chính sách cấm xe máy xăng lưu thông trong khu vực Vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, điều đó không có nghĩa là tất cả người dân buộc phải chuyển sang đi xe máy điện. Thay vào đó, họ hoàn toàn có thể lựa chọn xe buýt, xe đạp hoặc các phương tiện công cộng khác phù hợp với điều kiện đi lại của mình".
Chuyên gia xe Nguyễn Mạnh Thắng.
Theo ông Thắng, điều quan trọng nhất ở đây là thay đổi thói quen di chuyển đã hình thành từ rất lâu trong xã hội. Đây là một thách thức lớn, nhưng không phải là điều không thể vượt qua. Nếu có cách tiếp cận hợp lý, truyền thông hiệu quả và hạ tầng hỗ trợ tốt, người dân sẽ từng bước thay đổi hành vi tiêu dùng và thói quen sử dụng phương tiện cá nhân theo hướng bền vững hơn.
Liên quan đến xe máy điện, nhiều ý kiến cho rằng việc chuyển sang phương tiện này sẽ mang lại lợi ích tích cực về kinh tế và môi trường, đặc biệt là góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn. Tuy nhiên, cũng có những lo ngại thực tế, trong đó chi phí ban đầu để chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện vẫn còn là rào cản đối với một bộ phận người dân, đặc biệt là người có thu nhập thấp.
Chuyên gia Nguyễn Mạnh Thắng nói: "Vai trò của Chính phủ là hết sức quan trọng trong giai đoạn chuyển đổi này. Cần có các chính sách hỗ trợ tài chính cụ thể, như trợ giá, miễn giảm thuế, ưu đãi vay vốn, hoặc hỗ trợ hạ tầng sạc điện để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận xe máy điện một cách dễ dàng hơn.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần thực hiện vai trò điều phối, quản lý và định hướng phát triển giao thông một cách hiệu quả, đảm bảo việc chuyển đổi không làm gián đoạn nhu cầu đi lại chính đáng của người dân".
Ngoài ra, ông Thắng kì vọng sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ và các doanh nghiệp là điều then chốt để triển khai các giải pháp một cách đồng bộ và hiệu quả. Doanh nghiệp có thể đóng vai trò trong đổi mới công nghệ, mở rộng sản xuất xe xanh, đầu tư hạ tầng sạc điện, trong khi Nhà nước thiết kế các cơ chế khuyến khích phù hợp và kiểm soát chất lượng sản phẩm, dịch vụ.
"Để thực hiện thành công chủ trương hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, chúng ta cần không chỉ tập trung vào khía cạnh kỹ thuật hay hạ tầng, mà còn phải chú trọng đến khía cạnh xã hội, hành vi và tâm lý người tiêu dùng. Nếu làm được điều đó, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một hệ thống giao thông bền vững, văn minh và thân thiện với môi trường", ông Thắng nhấn mạnh.
Hà Nội cần có các chính sách tuyên truyền, giải pháp thực thi hiệu quả
Đồng quan điểm, TS Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh UBATGT Quốc gia cho biết, để triển khai hiệu quả các chính sách liên quan đến việc sử dụng xe máy điện và ô tô điện tại Hà Nội, điều quan trọng hàng đầu là phải nâng cao vai trò của công tác truyền thông và nâng cao nhận thức của người dân.
Chuyển đổi phương tiện không chỉ là một quyết định về kỹ thuật hay hạ tầng, mà còn là một thay đổi về hành vi và văn hóa sử dụng phương tiện – điều này chỉ có thể đạt được nếu người dân thực sự hiểu, tin tưởng và cảm thấy thoải mái với lựa chọn mới.
"Hiện nay, Hà Nội đã có những bước đầu trong việc triển khai hoạt động truyền thông nhằm cung cấp thông tin và tạo điều kiện thuận lợi để người dân tiếp cận, sử dụng xe điện một cách an toàn. Tuy nhiên, theo tôi, truyền thông cần được đẩy mạnh hơn nữa, đặc biệt trong việc phổ biến các tiêu chuẩn an toàn và hướng dẫn sử dụng đúng cách.
Mục tiêu là để người dân cảm thấy rằng xe điện không chỉ là một lựa chọn xanh, mà còn là phương tiện an toàn, tiện dụng và phù hợp với nhiều nhóm đối tượng khác nhau, bao gồm cả người già, phụ nữ và học sinh", TS Tạo khơi mở.
Chuyên gia Nguyễn Mạnh Thắng và TS Khương Kim Tạo cùng đưa ra những giải pháp rất cụ thể với tình hình của Hà Nội.
Bên cạnh đó, TP Hà Nội cũng cần tập trung vào công tác quản lý và hỗ trợ người sử dụng. Cụ thể, thành phố nên triển khai các chương trình hỗ trợ như đơn giản hóa thủ tục đăng ký, ưu tiên khu vực đỗ xe, hoặc cấp phép lưu thông thuận lợi hơn cho phương tiện điện.
Đặc biệt, chính sách hỗ trợ kinh tế và tài chính là rất cần thiết, nhất là trong giai đoạn đầu chuyển đổi, nhằm giảm bớt áp lực chi phí ban đầu cho người dân.
TS Tạo kì vọng vào chính sách hỗ trợ người dân: "Đối với các hộ gia đình có thu nhập thấp, tôi cho rằng Hà Nội cần có các cơ chế hỗ trợ riêng biệt. Chẳng hạn như cho vay ưu đãi mua xe điện, giảm thuế trước bạ, hoặc trợ giá khi chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện – để đảm bảo tính công bằng và không tạo ra rào cản tiếp cận.
Về vấn đề xử lý và tiêu thụ xe máy xăng cũ, tôi cho rằng thành phố cần xây dựng một chính sách thu hồi hợp lý, thân thiện với người dân".
Theo TS Tạo, trước mắt có thể xem xét phương án đưa những phương tiện cũ còn sử dụng được lên các khu vực vùng cao, nơi nhu cầu phương tiện vẫn cao và chưa thể tiếp cận ngay với phương tiện điện. Đây là giải pháp chuyển tiếp, vừa đảm bảo hiệu quả sử dụng tài sản, vừa giảm áp lực môi trường tại đô thị.
Một vấn đề nữa không thể bỏ qua là dịch vụ hậu mãi cho xe điện, bao gồm bảo hành và sửa chữa. Hiện nay, đây là mối lo ngại của nhiều hộ gia đình, bởi nếu không có hệ thống dịch vụ hậu cần đồng bộ, người dân sẽ chần chừ trong quyết định chuyển đổi.
Do đó, phát triển mạng lưới bảo dưỡng, sửa chữa xe điện, đặc biệt ở các quận, huyện ngoại thành, cũng cần được đặt ra một cách nghiêm túc.
"Cuối cùng, tôi muốn nhấn mạnh tới giải pháp hợp tác và liên kết vùng. Việc chuyển đổi phương tiện tại Hà Nội sẽ không đạt hiệu quả nếu các tỉnh, thành lân cận không cùng đồng hành.
Do đó, Hà Nội cần phối hợp với các địa phương khác để xây dựng một hệ sinh thái giao thông điện hóa thống nhất, từ hạ tầng sạc đến quy hoạch giao thông, để tránh tình trạng cục bộ, gây ùn tắc hoặc phân mảnh về chính sách", TS Khương Kim Tạo đề xuất.
Ngoài ra, cũng nên xem xét các chính sách khuyến khích sử dụng xe điện tại các tỉnh khác ngoài Hà Nội, để tạo ra một làn sóng chuyển đổi có tính lan tỏa toàn khu vực.
